Europak bere herritarren erretiro adinaz eztabaidan dihardu

Demografiak baldintzan jarri ditu Europako zenbait eztabaida handi. Europar Batasunak gero eta bizi itxaropen handiagoa (77,6 urte 2001ean eta 80,1 2021ean) eta jaiotza-tasa txikiagoa (1,57 jaiotza emakume bakoitzeko 2010ean, eta 1,5, berriz, 2020an) ditu, eta faktore garrantzitsua da kontsumo aldaketak edota pentsio erreformak eztabaidatzerako garaian. Hain zuzen ere, 65 urtetik gorakoak biztanleriaren %20,4 ziren 2019an. Eta %29,6 izango dira 2050ean, Europako Batzordearen arabera.  

Pentsioei lotutako eztabaidak urteak daramatza Europan, baina Frantzian kokatu da orain epizentroa, Gobernuak erretiro adina 62 urtetik 64ra igotzea proposatu baitu. Espainian eztabaida txikiagoa da, baina Gobernua EBrekin hitzartutako aldaketen azken fasea negoziatzen ari da. Azken batean, Europako herrialde guztiek erretiroa hartzeko adina handitua dute jada edo handitzeko bidean dira.

Europako Batasunaren zaintza

Estatu bakoitza bere kontura dabil, EBk ez baitu herrialdeen sistemen gaineko eskumenik. Kontuek bat egiten dutela zaintzen du, eta funtsak baldintzatzen ditu zenbait erreforma egiteko, baina herrialde bakoitzeko sistemak desberdinak dira: aldeak daude erretiratzeko adin efektiboan, zenbaketa-aldian, herrialde bakoitzak eskatzen dituen kotizatutako urteetan edo sistema bakoitzaren doikuntza automatikoetan.

EB osatzen duten 27 herrialdeen artean, 14k mekanismoak aplikatzen dituzte pentsioaren hasierako zenbatekoa bizi-itxaropenari lotuta egoteko, erretiro-adina eta aldagai demografiko edo ekonomikoen errebalorizazioa bezalaxe. Espainiak, bere BPGaren %12,7 bideratu zuen pentsioetara 2019an, EBko batez bestekoa baino (%10,4) bi puntu gehiago. Baina, beste herrialde askoren aldean, Espainiak kotizatuta izan beharreko urte gehiago eskatzen ditu erretiro osoa hartzeko.

Gobernua erreforma berriari buruzko negoziazioaren azken fasean dago. 25 urtetik 30era igarotzea proposatu du, eta kotizazio txikieneko biak baztertzea. José Luis Escrivak zuzentzen duen ministerioko iturriek proposamena justifikatu dute: Pentsioaren kalkuluan pertsonen karreren bilakaera modu fidagarrian eta ekitatiboan islatzea da asmoa. Europako herrialde gehienek uste dute hori ondo egiten dela, eta zenbaketa-aldia karrera profesional osoarekin bat datorrela. Zenbait adituren ustez, ordea, zentzuzkoena zenbaketa-aldiaren araua modernizatzea da, iraganekoa ez den eta karrera ez hain linealak dituen lan-errealitatera egokitzeko. Ahaleginak iraunkortasuna bermatzeko diru-sarrera gehiago lortzera bideratzen dira, inflazioa konpentsatzeko pentsioak %8,5 handitu ondoren. Negoziatzen ari diren gehieneko oinarrien igoeraren eta autonomoen kuoten erreformaren helburua da, besteak beste.