"Lau eguneko lanaldia, zein helbururekin?", "Ostiraletan enpresetako jarduera geldiarazten da abuztua balitz bezala?", "Zergatik ordaindu behar diot soldata bera lanaldia murrizten duen norbaiti?" Horiexek dira lau eguneko lan-astea arbuiatzen duten eta soldatari, produktibitateari eta langile faltari lotuta dauden enpresaburu batzuen argudioetako batzuk. Baina, bizitzan bezala, herrialde batzuek bultzada hartu dute lanegunen murrizketarekin, Portugal kasu. Izan ere, 2022ko irailetik, herrialdeko 41 enpresa, inolako dirulaguntza publikorik jaso gabe, 1.000 langile baino gehiagoko proba pilotu batean sartu dira, lau eguneko lanaldiari aldi baterako ongietorria emateko. Eta hilabete batzuk geroago, emaitzak baditugu, ezustekoren batekin.
Mendebaldeko herrialdeetan 888 formula aldarrikatzen den garaitik (zortzi lanordu, zortzi orduko atsedenaldia eta zortzi orduko aisialdia) lau eguneko lan-astea iritsi arteko bilakaera abian da. "Utopia" hori hainbat herrialdetan probatu da, hala nola Islandian, Erresuma Batuan eta Portugalen. Belgikaren kasuan ere, egingarria dela frogatu da, nahiz eta orduak murriztu ez, baizik eta beren baitan kontzentratu dituzten.
Lau eguneko proba pilotuan parte hartzen duten enpresa portugaldarren % 95ek uste dute aldaketak positiboak izan direla
Portugalek aspalditik erakutsi du interesa lau eguneko lanaldian. Hori dela eta, aurretiazko azterlan bat eskatu zuten 2022ko irailean, guztira mila langile inguru dituzten 41 enpresak parte hartuta. Fase teoriko baten ondoren eta duela hiru hilabete proiektu pilotu bat hasita, lehen emaitzak lortu dira: parte hartu duten enpresen % 95ek uste dute aldaketak positiboak izan direla. Eta horrekin batera, osasun mentala hobetu da langile askoren artean. Gehienek aitortzen dute antsietatea, nekea, loezina, tentsio-uneak edo bakardadea bezalako sentsazioak murriztu zaizkiela.
Jarduera fisikoa eta bizitza sozial gehiago
Langile askok aitortzen dute denbora libre gehiago izateak ariketa fisiko gehiago egitea eta harreman pertsonalak zaintzea ahalbidetu diela. Langileen erdia baino gehiago kexu bazen ere, "alde pertsonala eta profesionala uztartzea oso zaila" zela, proba pilotuaren ondoren, zifra hori % 8ra jaitsi da. Eta kopuru interesgarri bat: langile askok % 20ko soldata-igoera eskatuko lukete bost egunez jarraian lan egin beharko balute. Proba pilotuko 41 konpainia portugaldarrek "beharrezkoak ez ziren bilerak" atzean uztea erabaki zuten, lan-dinamika berriak sortu zituzten eta hobekuntza teknologikoak sustatu zituzten burokratizazioa edo zeregin errepikakorrak saihesteko.
Lau eguneko lanaldia duten portugaldar gehienek antsietatea, nekea, loezina, tentsio- edo bakardade-uneak murriztu zaizkiela aitortu dute
"Giza baliabideen kudeaketa" hobetzeko asmoz egin dute bat proba aitzindari honekin enpresa askok. Eta ondorio garrantzitsu bat kontuan hartzeko: langileen erakarpen- eta atxikipen-gaitasuna handitzen dute. Edo Pedro Gomes Londresko Unibertsitateko Ekonomia irakasleak dioen bezala, zeinak portugaldar proiektua koordinatzen duen: "Enpresa askok soldaten igoeren alternatibatzat jotzen dute".
Gure kasuak: hainbat adibide
Atseden gehiago, produktibitate handiagoa, denbora libre gehiago. Eta soldata bera? Gero eta enpresa gehiagok egiten dute bat joera horrekin, eta herrialde gehiagok egiten dituzte proba pilotuak, lehen aipatu dugun bezala, nahiz eta iraultza berria orokortzetik urrun egon. Portugalez gain, gainerako esperimentuak argigarriak izan dira: lau eguneko lanaldiak enplegatuari eta enpresaburuari mesede egiten die. 4 Day Week Global erakundeak, Boston, Dublin eta Cambridgeko unibertsitateak biltzen dituen erakundeak, urteak daramatza lan-munduan murrizketa hori aztertzen eta proposatzen, eta bere azken ikerketan erakusten du langileen gogobetetasuna % 96 ingurukoa dela, eta enpresen irabaziak % 8 handitzen direla.
Gomas (Portugalgo proba pilotuaren sustatzailea): "Enpresa askok lau eguneko lan-astea soldaten igoeren alternatiba dela uste dute"
100-80-100 eredua da: enpresaburuek eta langileek soldataren %100 mantentzeko konpromisoa hartzen dute, ordu erregularren %80 lan eginez eta produktibitatearen %100 mantenduz.
Bi aldeak onuradun atera daitezkeela dirudien arren, nolabaiteko mesfidantza dago produktibitatearen inguruan. Eurostaten azken zifrei erreparatuz gero, Espainia Europako Batasunean produktibitat maila baxuenetakoa duen herrialdea. Euroguneko batez bestekoa %104,8koa da, eta Espainiako estatuan % 93ra jaitsi da, Portugal eta Grezia bakarrik gaindituz, bitxia bada ere.
Lau eguneko lanaldia ezarri duten gure herrialdeko adibide batzuk Telefónica edo Desigual bezalako enpresekin lotuta daude. Lehenengoak lanaldia murriztea eskaini zien langileei, soldata %16 murriztearen truke. Aukerak ez zuen funtzionatu, langile gehienek baztertu egin baitzuten. Beste muturrean, Desigual etxeak lau egunez bakarrik lan egiteko aukera eskaini zuen, soldata murriztuta. Langileen %86 pozik agertu ziren.
Hala ere, Pau Cortadas Universitat Oberta de Catalunyako (UOC) ekonomia doktoreak hurrengoa zalantzan jartzen du: "Historikoari begiratuz gero, lanaldia murrizteko jeora ekarri du eta, beraz, badirudi lehenago edo beranduago errealitate bat izango dela gure herrialdean eta mundu osoan. Baina produktibitatearekin orekatuko al da? Eta benetan egongo al da jende gehiago lanean? " Denborak esango du.
Artikulu hau VIA Empresa hedabiderako idatzi da, eta bertatik itzuli eta egokitu da.