Estralurtarrak, puxika espioiak, froga militarrak; mota guztietako konspirazioak agertu dira azken asteotan munduaren inguruan, batzuk arabar batek aurkeztutako misteriozko programetan agertzeko modukoak. Joan den astean euskaldun asko zerua zeharkatu eta abiadura handian bidaiatzen zuten argi bitxi batzuen lekuko izan ziren. Paranormaletik haratago, zer dira benetan argi horiek eta zer konexio dute Twitter edo Teslako CEOarekin?
Joan den astean asko harritu egin ziren ilunabarrean Euskal Herriko zeruetan argi ilara bat ikusi zutenea, sinetsi ezinik. Askoren lasaitasunerako edo misterioaren maitaleen atsekaberako, gertaera horiek azalpen argia zuten: Starlink sateliteak ziren.
Starlink satelite artifizialen sistema bat da, lurra orbitatzen duena, eta planetako edozein lekutara Internet eramateko eginkizuna duena. Proiektua 2015ean hasi zen sortzen, SpaceX Elon Musken jabetzako espazio-agentziaren eskutik. 2019ra arte ez ziren jaurti lehen sateliteak espaziora, orbitan jartzeko, eta ordutik, 2.500 baino gehiago jaurti dituzte dagoeneko. Starlink sistema Muskek azken urteotan izan duen proiekturik handienetako bat da. Teknologia horri esker, milaka satelitek planeta erabat orbitatuko dute, sare moduko bat sortuz eta planetako edozein tokitan Interneterako konexioa izatea ahalbidetuz. Teknologia horri esker, basamortuaren zein ozeanoaren erdian edo hegazkinean, interneterako konexioa ziurtatuta izango da, antza.
Eguzkiaren argia islatu
Aurrerapen teknologiko orok alde iluna du, eta oraingoz, arazo asko ditu Starlink sistema. Agerikoenetako bat eta askok ikusi ahal izan dutena da satelite horiek eguzkiaren argia islatzeko duten gaitasuna. Hasiera batean, konpainiak ziurtatu zuen inpaktua oso txikia izango zela eta lurretik ez zirela hautemango, baina astronomoak oso kezkatuta daude. Dirudienez, satelite horiek eguzki-argia islatzen dute ilunabarrean eta egunsentian, eta beraz, satelite-sare osoa instalatzen denean, erabat alda ditzakete gaur egun ikusten ditugun zeruak. Horrek dakarren inpaktu bisualaz eta argi-kutsaduraz gain, izarren bidez gidatzen ohituta dauden animalia-espezie askoren azturak alda ditzakete.
Dirudienez, satelite horiek eguzki-argia islatzen dute ilunabarrean eta egunsentian, eta beraz, satelite-sare osoa instalatzen denean, erabat alda ditzakete gaur egun ikusten ditugun zeruak
Segurtasuna ere nahiko eztabaidagarria da Starlinki buruz ari bagara. Lehenik eta behin, satelite horiekin istripu batzuk gertatu dira, batzuek kontrola galdu dute eta lurrera ere erori dira. Gertueneko kasuetako bat 2022ko urtarrilean jazo zen: Starlinken satelite bat Kantauri itsasoan erori zen, eta haren hilarria Asturiasko edo Kantabriako zenbait puntutatik ikusi ahal izan zuten. Nahiz eta satelite horiek atmosferan sartu bezain laster desintegratzeko diseinatuta daudela esan, askok zalantzan jartzen dute haien segurtasuna. Bestalde, beste segurtasun-arazo bat da satelite horien subiranotasuna eta jabetza. Starlink sistema Estatu Batuetako enpresa pribatu batena da, eta, beraz, planeta osoan zehar orbitatzen ari denez, arriskuan jartzen du herrialde askoren subiranotasuna Interneteko konexioen etorkizunari dagokionez.
Europako alternatiba
Teknologia horri eta Interneteko konexioak atzerriko enpresa pribatuen esku uzteak dakarren arriskuari erantzuteko, Europar Batasunak IRIS 2 aurkeztu zuen duela hilabete batzuk. Sistema horren helburua da Europako autonomia bilatzeko eta etorkizunean konexioen subiranotasunari eusteko gai izango den satelite-sare bat sortzea. Europako Espazio Agentziaren (ESA) eta kide diren herrialdeetako edo kanpoko hainbat espazio-agentzien esku dagoen proiektu honek 2027ko data dauka. Urte horretan, sarea erabat operatibo egongo dela eta erakunde, ospitale eta gainerako azpiegitura kritikoen egoitza gisa zentro estrategikoetako konexioak bermatuko dituela agindu dute.
Europar Batasunak IRIS 2 aurkeztu zuen duela hilabete batzuk. Sistema horren helburua da Europako autonomia bilatzeko eta etorkizunean konexioen subiranotasunari eusteko gai izango den satelite-sare bat sortzea
Joan den astean Oñatiko herritar batzuek ikusi zuten argi-puntuen ilara Starlink satelite artifizialen azken jaurtiketa izan zen. Horiek puntu zehatza aurkitzeko prozesuan daude, non jarri eta orbitatuko diren, eta beraz, pixkanaka puntu horiek desagertzen joango dira. Bitxikeriak gustuko dutenentzat, findstarlink.com web orria dago, non denbora errealean jarrai daitekeen satelite hauek dauden puntua zein den.