Azken hamarkadetan, aurrerapen teknologikoek gure bizitzak ez ezik, haurrek jolasteko duten modua ere eraldatu dute. Smart toyak, Internetera konektatutako jostailu adimendunak, gero eta fenomeno handiagoa bilakatu dira. Entretenimendua eta ikaskuntza nahasten dituzte, baina mendekotasunari, pribatutasunari eta haurren garapenean duten eraginari buruzko eztabaidak ere mahaigaineratzen dituzte.
Duela 25 urte baino gehiago, mundua lehen "jostailu adimendunen" lekuko izan zen: Tamagotchi. Etengabeko arreta eskatzen zuen maskota birtual hura garai baten hasiera izan zen, non jostailuak haurrekin elkarreragiten hasi ziren arlo fisikotik haratago. Gaur egun, smart toyek maila harrigarrietaraino eboluzionatu dute, Internet, errealitate areagotua eta programazioa bezalako teknologiak integratuz. Haurrek ez dituzte panpinak edo jostailuzko autoak bakarrik nahi. Olentzero eta Mari Domingiri idatzitako eskutitzetan eskatzen ari dira programatzen irakasteko robotak, mundu birtualak esploratzeko errealitate areagotuko betaurrekoak eta taula tradizionalak, eta aplikazio mugikorrak konbinatzen dituzten mahai-joko hibridoak. Jauzi teknologiko horrek, entretenimendua ez ezik, txikienak ikaskuntzarekin eta teknologia berriekin nola erlazionatzen diren ere definitzen du.
'Smart toy'-en onura nabarmenen artean dago txiki-txikitatik trebetasun teknologikoak sustatzeko gaitasuna. Robotika, oinarrizko programazioa edo errealitate areagotua irakasten duten jolasek aukera ematen dute haurrak teknologiaren kontsumitzaile zein sortzaile izan daitezen
Smart toyen onura nabarmenen artean dago txiki-txikitatik trebetasun teknologikoak sustatzeko gaitasuna. Robotika, oinarrizko programazioa edo errealitate areagotua irakasten duten jolasek aukera ematen dute haurrak teknologiaren kontsumitzaile zein sortzaile izan daitezen. Adibidez, Lego Mindstorms bezalako kitek robotak eraikitzea eta programatzea ahalbidetu dute, eta Monopoly edo Trivial Pursuit bezalako mahai-joko klasikoetan errealitate areagotuko aplikazioek dimentsio hezitzailea gehitzen dute etxe birtualak edo pertsonaia historikoei buruzko informazio gehigarria erakustean. Horrek, esperientzia aberasteaz gain, sormena eta pentsamendu logikoa ere sustatzen ditu. Gainera, jostailu horiek tresna teknologikoekiko familiartasuna sustatzen dute, haurrak gero eta etorkizun digitalago baterako prestatuz. Gailu mota horrekiko elkarrekintza zientzia, teknologia, ingeniaritza eta matematikarekin lotutako ibilbideko lehen urratsa izan daiteke.
Gozamena ala arriskua?
Hala ere, dena ez da onura. Jostailu adimendunak gehiegi erabiltzeak ere arrisku nabarmenak ekar ditzake. Arazo nagusietako bat da mendekotasun teknologikoa. Smart toyek, berehalako eta oso pertsonalizatutako erantzunak ematean, trebetasunen garapena murriztu dezakete, hala nola frustrazioarekiko tolerantzia edo arazoak modu autonomoan konpontzeko gaitasuna. Beste erronka bat izan daiteke joko soziala murriztea. Haurren arteko elkarrekintza sustatzen duten jostailu tradizionalek ez bezala, smart toy batzuek jostailuekin isolatzeko joera dute, giza harremanen ordez makina batekiko interakzioak jarriz. Horrek eragina izan dezake enpatia eta komunikazioa bezalako trebetasunetan. Ikuspegi tekniko batetik, Internetera konektatutako jostailu adimendunek ere segurtasun-arriskuak dituzte. Zibererasoak gero eta ohikoagoak diren mundu batean, gailu horiek hackeatu egin daitezke, haurren eta haien familien datu sentikorrak azalduz. Aukera horrek kezkak sortu ditu.
Smart toyek, berehalako eta oso pertsonalizatutako erantzunak ematean, trebetasunen garapena murriztu dezakete, hala nola frustrazioarekiko tolerantzia edo arazoak modu autonomoan konpontzeko gaitasuna. Beste erronka bat izan daiteke joko soziala murriztea
Smart toyak iraultza bat dira jostailuaren industrian, ikaskuntza teknologikorako leihoa eta etorkizun digitalerako zubia eskainiz. Hala ere, edozein aurrerapenekin gertatzen den bezala, oreka bat aurkitzea funtsezkoa da. Erabilera moderatua sustatzeak, gizarte-interakzioari lehentasuna emateak eta sormena sustatzen duten jostailuak aukeratzeak denbora-pasa aberasgarriaren eta haurren garapenerako arriskuaren arteko aldea eragin dezake. Aurten, Olentzero eta Mari Domingi euskal etxeetatik igarotzen direnean, opariak ez ezik, haurren etorkizuna moldatuko duten tresnak ere banatuko dituzte. Galdera da: nola ziurtatu tresna horiek lagungarriak direla eta ez oztopo?