Ziurgabetasun egoeraren aurrean, Bizkaiko enpresen erresilientzia azpimarratu du Ainara Basurko Bizkaiko Foru Aldundiko Ekonomia Sustatzeko saileko diputatuak EnpresaBIDEArekin elkarrizketa hasi berritan. Legegintzaldi erdia igaro da dagoeneko, eta enpresen lehiakortasuna bermatzeko baldintza ahalik eta egokienak sortzen laguntzeko bideari heldu nahi dio bigarren parte horretan. Bost elementutan jarri du fokua horretarako: berrikuntza, nazioartekotzea, ekintzailetza, talentua, lurzoruak eta lurralde oreka. Eta hori dena, lankidetza albo batera utzi gabe.
Legegintzaldi erdia igarota, eta hirugarren ikasturtea hasi berritan, zer doa espero zitekeen moduan?
Testuinguru orokorra espero zitekeen moduan doa, baina zoritxarrez ziurgabetasun handikoa izaten jarraitzen du. Aurreko legealdian ere egotea egokitu zitzaidan eta tarte horretan izan dira pandemia, Ukrainako gerrak ekarri zuen energia horniketa krisia, inflazio handia, Trumpen muga zergak... Azken elementu horiekin hasi genuen legealdi hau. Baina ziurgabetasuna espero genuen. Eta, are inportanteagoa dena: gure enpresek erakutsi dute erabat erresilienteak direla testuinguru horri aurre egiteko. Uztaileko barometroan argi eta garbi ikusi genuen lanean jarraitzen dutela lehiakortasuneko palanketan. Innobasquek egin berri duen azterketak ere esaten digu Bizkaiko enpresen %48 berritzen ari dela, EAEko batez bestekotik gora dagoen zifra —%46—.
Edozein kasutan, guk beti argi izan dugu, ziurgabetasun egoera baten aurrean lehiakorrak izaten jarraitu nahi badugu, gure lana dela ahalik eta baldintza egokienak sortzea enpresek lehiakortasun palankak landu ditzaten. Eta hor bi dira hitz gakoak: bata da berrikuntza, digitalizazioa eta deskarbonizazioa barne; eta bestea, nazioartekotzea, dibertsifikazio geografikoari lotua, Trumpen politikekin are garrantzia handiagoa hartu duena. Horietara begira doaz hasieratik ezarri ditugun proiektu estrategikoak, dirulaguntzak, eta funtsak eta zerbitzuak. Horrela jasota dago Bizkaia Denontzat planean.
"Aurrekontuan dagoeneko sartu genuen [Ekonomia Sustatzeko] dirulaguntzetan %17ko hazkundea, eta zehazki digitalizaziokoetan %20koa. Denak agortu dira, eta ikusten ari gara nola egin ahalik eta enpresa gutxien gera daitezen kanpoan"
Lortzen ari zarete hasiera batean helburu zenuten horri eranzuna ematea?
Esan dizudan bezala, Bizkaiko, eta oro har EAEko enpresa txiki eta ertainek (ETEek) oso barneratuta dute desberdintzearen aldeko apustua. Hori berrikuntzatik dator. Zentzu horretan pozik gaude. Egia da zailtasunak hor daudela: CEBEKek argitaratu berri dituen datuetan ikusten da areagotu egin dela kezka fakturazioari eta esportazioei dagokienez. Baina zailtasunak zailtasun, Innobasquek argitaratutako datuek eta bestelakoek erakusten dute berrikuntzarekiko tentsioa mantentzen dela, eta Bizkaiaren kasuan areagotu. Hala, hurbiltzen ari da Europako herrialde aurreratuenekin konbergentzian izatera.
Eta maila mikroan begiratzen badugu gure dirulaguntzetara zenbat eskari egiten diren, edota gure zerbitzuetan zenbat enpresek hartzen duten parte, gorako joeran izan gara legealdi osoan. Urtea amaitzen dugu begiratzen ea zein programetan ez dugun diru guztia gastatu hura bideratzeko bestelako programetara, ahalik eta enpresa gutxien gera daitezen laguntza jaso gabe.
ETEen berrikuntzara orientatutako dirulaguntzez ari zara?
Bai. Eta berrikuntza diogunean esan nahi dugu: produktuetan, prozesuetan, antolakuntzan, ekonomia zirkularrean eta oro har deskarbonizazioarekin loturiko esparruetan, baina, batez ere, digitalizazioan —bai onarrizkoa, bai aurreratua—. Aurrekontuan dagoeneko sartu genuen dirulaguntzetan %17ko hazkundea, eta zehazki digitalizaziokoetan %20koa. Denak agortu dira, eta ikusten ari gara nola egin ahalik eta enpresa gutxien gera daitezen kanpoan. Argi dago konkurrentzia lehiakorra dela eta proiektu onenek eskuratzen dituztela, baina zenbat eta diru gehiago, orduan eta proiektu gehiago lagundu ahalko ditugu.
Bizkaiko enpresetan, I+Gn zehazki egiten den inbertsioa %2ren bueltan da eta Jaurlaritzak %3ko langara iristeko pausoak eman nahi ditu 2030erako. Bide onetik al doa Bizkaia?
Euskadi %2,1en bueltan da, eta helburua da Suezia eta antzeko herrialdeek duten inbertsiora gerturatzea. Hor egia da euren enpresa egitura oso desberdina dela: korporazioa handiak dira, tamaina handiagoko enpresak. Gure ispilua hori den arren, gure enpresa egiturak jada nola baiteko zailtasun edo oinarri batzuk jartzen dizkigu. Edozein kasutan, aldeak alde, hori da gure bidea. Bizkaiaren kasuan, %11ko hobekuntza izan dugu urte bakar batean, nahiz eta egia den EAEko batez bestetik apur bat beherago dagoela.
Baina hortik aparte dago berrikuntza, aurreko galderetan aipatu duguna, I+G+b-ko b hori. Europako herrialde aurreratuenak %50en bueltan dabiltza. Eta Bizkaia %48an dago.
Beraz, berrikuntzaren esparruan oro har pozteko arrazoiak daude?
Interpretazio oso positiboa egiten dugu. EAEko beste lurraldeekin alderatuta ETE gutxiago ditugu proportzioan. Eta berriz, b-an berritzeko tendentziak gora egin du, berritzen ari diren heinean inbertitzen ari direlako. Gainera, badakigu berrikuntza proiektuen %40 AA txertatzen ari dela. Eta digitalizazioarekin lotutako proiektu ugaritan, portzentaje handi batean deskarbonizazioarekiko helburuak ere barneratzen dituztela. Horrekin ikusten da jasangarritasunik gabe ez dagoela digitalizaziorik; biak edo biak guztiz beharrezkoak direla, benetan salto kualitatiboak eman ahal izateko.
Aipatu duzun beste ildo garrantzitsua izan da nazioartekotzea. Zer moduz doa horri bideraturiko dirulaguntza lerroa?
EAEren kasuan beti izan da lan-ildo argia, lurralde industriala izanik, esportazioa beti izan delako oso barneratua. Baina egun ikusten ari gara arazoak daudela munduko zenbait tokitan. Eta argi dago, esan ohi den bezala, arrautzak banatu behar direla hainbat saskitan. Gure dirulaguntzak, adibidez, ematen du aukera urtero lurralde edo estatu estatu ezberdin batean sakontzeko. Ahal da izan analisi bat ikusteko zein aukera izan daitezkeen lurralde horretan, banatzaileak topatzeko edo inplantazio bat aztertzeko. Programa hori gorantz doa azken hiruzpalau urtetan, nabarmen.
Aldi berean, Bilboko ganberarekin daukagu akordio bat, Bizkaiext deitzen dena. Hor aholkularitza eskaintzen da, herrialde bakoitzaren araudiari buruzkoa, eta bertara sartzeko egon daitezkeen erraztasunei, zailtasunei, eta abarri loturikoa. Oso zerbitzu demandatua da.
BEAZetik, departamentu honen laguntza edo zerbitzu guztien onuradun izan diren enpresak monitorizatzen jarraitzen dugu euren bizitza osoan. Orduan, apur bat ad hoc eta ikusitakoa aintzat hartuta joaten gara definitzen zerbitzuak edo akzioak. Edo aholkularitza espezifikoak kontratatzen ditugu gero enpresen zerbitzura jartzeko. Nabarmen igartzen da nahia toki baten galdutako %2 hori hori beste non kokatzen ikusteko.
"Ziurgabetasun egoera baten aurrean lehiakorrak izaten jarraitu nahi badugu, gure lana dela ahalik eta baldintza egokienak sortzea enpresek lehiakortasun palankak landu ditzaten"
Datuok abiapuntu, ba al da merkaturen bat Bizkaiko enpresak bereziki esploratzen ari direna?
Sektoreka doa. Automobilgintzaren munduan eremu erakargarriak dira, adibidez, India, Tailandia eta Malasia. Eta noski, Mexiko.
Bizkaiko, eta oro har munduko enpresen kezka nagusienetakoa da talentua, eta hor Bizkaia with the talent jarri duzue martxan. Sailak dituen egitekoetan non kokatzen da?
Ekonomia Sustatzeko saila garen heinean, gure fokua enpresak dira. Hasten direnetik, euren ibilbide osoan laguntzen diegu, eta horretarako askotariko tresnak ditugu. Gure tresnarik nagusiena dirulaguntza zuzenak dira, aipaturikoak, eta balorazio ona dute. Ohartzen ari gara, gainera, inbertsioa mobilizatzen dutela eta proiektuak aurrera doazela. Baina aldi berean ikusi izan dugu beharrezkoa dela, baita ere, zerbitzuak eskaintzea, ondoan izatea, entzuten jarraitzea, eta beharrizanen araberako aholkularitzak, formazioak, gaitze teknikoak... eskaintzea. Funtsak ere baditugu, enpresen hazkunde prozesuak indartzeko edo palanka moduan jokatzeko. Horren adibide da Seed Capital Bizkaiaren barruan dugun 2 funtsa. Seed Capital Bizkaiak 8 milioi euroko dotazio gehigarria izango du eta kopuru horren zati handiena horretara bideratuko da. Inbertitzeko eta mailegu moduan edota kapitalean parte hartzeko tresna da, gehienez ere milioi bat eurorekin. Halakoak gako izaten dira askotan euren proiektua aurrera eramateko, baina beste askota palanka izaten gara beste inbertsore batzuk sartzeko. Eta aipatutakoez gain, proiektu estrategikoak ditugu. Horietako bat da Bizkaia with the talent. Izan ere, azterketak egin ditugunetan, azken urteetan geroz eta gehiago errepikatu da talentuaren gaia. Eta mahaigaineratu da, bereziki, talentu jakin batzuk lortzeko zailtasuna, berrikuntza eta lehiakortasuna garatzea ahalbidetuko dutenak
Lankidetza sustatu duzue hasieratik, baina zein izan da proiektuaren abiapuntua?
Diagnostiko bat egin genuen, Orkestraren laguntzarekin, fokua jarriz ZTIM esparruan. Aldunditik jorratzen da profil batzuen gabezia, baina gure kasuan ZTIMen dugu fokua. Partekatu genuen diagnostiko hori dozena erdi enpresekin, enpresa elkarteekin, klusterrekin, unibertsitateekin, LH sareekin, fundazioekin... Labur esanda, lurraldearen garapenarekin konprometituta dauden hainbat eragilerekin. Behin partekatuta, misioa adostu genuen: bidea egin behar genuela eskaria eta eskaintzaren arteko alde hori murrizteko eta hamar puntuko dekalogoa idatzi genuen.
Eta nola lantzen ari zarete puntu horiek?
Ahalik eta modu paraleloenean garatzen joan behar dira lehengo emaitzak ikusten hasteko.
Hau da, ez da nahikoa ZTIM bokazioak umetatik landu, eta hainbat eta hainbat ekimen egitea. Hori egin behar da, baina aldi berean formazio-eskaintza gehitu behar da, kanpotik talentua ekartzeko egitasmo jakinak egin behar dira, enpresei lagundu behar diegu giza baliabideak kudeatzeko modua eta ulertzeko modua aldatzen, eta horretarako eskaintza bat egin behar dugu, ETEak ahaztu gabe bereziki. Eta administrazioak palankak sortu behar ditu. Baditu batzuk, fiskalitatean adibidez, baina jarraitu behar da neurriak identifikatzen. Eta abar.
Horiek identifikatuta, Aldundiak konpromisoa hartu zuen 10 milioi euro horretara bideratzeko, elkarrekin —43 erakunde gara— proiektuak zehazteko. Kofinantzaturiko proiektuak dira, alegia, gainontzeko kideek ere baliabideak eta lana jartzen dituzte. Jadanik 8,2 milioi inguru konprometituta ditugu, beraz erraz helduko gara 10 milioi horiek kontsumitzera. Gehiago izango da segur aski.
Zein emaitza ematen ari da?
Alde batetik, jarduerari dagokionez, hogei proiektu ditugu martxan, dekalogoaren puntu guztiei erantzuten dietenak. Jarduera aldagaiak identifikatuta ditugu, baina adibide batzuk ematearren. Deustuko Unibertsitatearekin sarea osatu dugu Latinoamerikako 14 unibertsitaterekin, Deusto parte den Ausjal azpisareko kide direnak. Horrela, 100 graduatu ekartzen ari gara. Jadanik 50 etorri dira, informatikariak, ingeniariak, zientzialariak... Hemen master duala egiten dute, teknologia eta berrikuntzarekin loturikoa. Beraz, aldi berean, gure enpresetan lanean ari dira, eta enpresek aukera dute ikusteko pertsona horiek nola aritzen diren, kontratatu edo ez erabakitzeko.
Iberdrolarrekin, bere gaitasun traktorea aprobetxatuz, Smart Grids Academy muntatu dugu. Bizkaian energia sektorea oso indartsua da, bi esparrutan batez ere. Bioerregaien mundua, hidrogenorantz eta energia berriztagarrietara eboluzionatzen ari dena; eta elektrifikazioa, sare adimendunekin. Hor Iberdrolaz gain, ditugu Artetxe, IGTM, Velatia Taldea... eta horien inguruan dauden hainbat eta hainbat ETE txikiagoak. Hazkunde unean dagoen sektorea da, eta teknologikoki aurreratua, baina jendea behar dute. Beraz talde horrekin, eta Gaia klusterra hartuta, egin duguna izan da euren garapen teknologikoarekin lotutako askotariko moduluak diseinatu, betiere sare adimendunekin harremana eginik. Online zein presentziala da, eta mundura zabalik dagoena. Gainera, aukera ematen du enpresa horiekin guztiekin lan egiteko —euren inplikazioa lortu baitugu— eta hori estimulua ere bada.
Hasi da dagoeneko?
Oraintxe ari da jendea izena ematen.
Beste esperientzia interesgarria da 42 Urduliz, Telefonikarekin daukaguna. 800 pertsona baino gehiago igaro dira hortik. Aurretik datorren proiektua da, baina Bizkaia with the talenten barruan beste adar batzuk sortzen ari gara enpresetan lanean ari diren pertsonei birziklatzeko aukera eskaintzeko —egiten dutena utzita— edota euren gaitasunak hobetzeko.
"Ez da nahikoa ZTIM bokazioak umetatik landu, eta hainbat ekimen egitea. Aldi berean eskaintza formatiboa gehitu behar da, kanpotik talentua ekartzeko egitasmo jakinak egin behar dira, enpresei lagundu behar diegu giza baliabideak kudeatzeko eta ulertzeko modua aldatzen..."
Dekalogoan jasota al dago pertsonen birziklatzeari dagokion elementu hori?
Bai. Seigarren puntua da: skilling, re-skilling eta upskilling. Unibertsitateekin ere lanean ari gara euren eskaintza formatiboa zabaldu dezaten esparru digital eta teknologikoetan. Beka lerro berria ere jarri dugu martxan, geure unibertsitateetan ikasi eta espediente gutxieneko bat eduki dutenentzat euren masterrak hemen osa ditzaten, sektore estrategikoei —fabrikazio aurreratua, energia, automobilgintza...— eta horientzat gako diren teknologiei —AA, kuantika...— loturikoak. Aldi berean, arlo horietako masterra kanpora egitera doazen kasuetan ere beka eskaintzen diegu. Eta saiatzen ari garena da joan orduko lotura izan dezaten hemengo enpresaren batekin itzulera errazteko. Bizkaia with the talenten helburua baita talentu gehiago sortu, fidelizatu —bertakoa bertan geratu, edo joaten direnak itzuli daitezeela—, eta erakarri.
Ikusten ari zaretenaren arabera, zailagoa da talentu sortzea, erakartzea, edo fidelizatzea?
Nik uste zailena erakartzea dela, are gehiago familia edo bikotekidea ere badu pertsona horrek. Batez ere, erakarri ulertzen badugu hemen gelditzea dela, eta ez etorri, hiru hilabete egin eta jun. Azken batean, bizitza aldaketa da. Ikastera etortzen denari erakargarri egin behar zaio ingurua, bizitza personala izateko aukera, gero gera dadin lan egitera. Ekintzailea badator BAT dorrera datorrena ikusi duelako mugimendua dagoela, gero IFZa hemen izan edo ez jarri erabakitzeko beste faktore batzuk ere sartzen dira profesionalak eta empresarialak ez direnak.
Eta hor indar handiari gara jartzen, adibidez, Bizkaia Talentetik. Beste hainbat enpresekin sorturiko entitate publiko pribatua da, gu ere bertan gaudena, eta 2026an hogei urte egingo dituena. Batez ere erakartze horri dagokionez, hainbat zerbitzu sortu ditugu, pertsona hori hemen geratu dadin laguntza izan dezan itinerario administratibo guztia ondo egiteko pausoak emateko. Horretan eskarmentua dugu. Eta bikotekideekin datozenetan, horietan ere fokua jartzeari garrantzia ematen diogu. Izan ere, bikotekide horrek, batez ere maila profesional ertain-altua badauka, behar duelako hemen lana izan, edo garatzeko aukera eduki, bere gustuak aintzat hartuta eta ondo integratuta sentituta. Ekimen ugari ditugu oreka topatzen laguntzeko, eta horretarako hainbat gauza egin behar izan ditugu.
Esparru horretan ekintzailetza elementu gakoa ere bada. Zer da zuen departamentuarentzat?
Departamentu honetan hamar urte daramatzat hemen —lau BEAZen eta sei diputatu—, eta esango nuke oso barneratua dagoela ekintzailetza dela bihotza. Lurraldea geroz eta ekintzaileagoa izan, orduan eta lehiakorragoa. Eta orduan eta lehiakorragoa izan, orduan eta ongizate aldagai hobeak. Datuek hala diote. Orduan, beti izan da palanka bat oso garrantzitsua. Lehen esan bezala, ideiatik hasita, enpresei bere fase guztietan laguntzen saiatzen gara. Eta ekintzailetzaren partea oso garatuta dugula esango nuke. Hasteko dirulaguntza oso lehiakorrak ditugu: proiektu enpresarial on batek 120.000 euro bitarte jaso ditzake lehengo urteetan, definizio fasean dagoenean eta merkaturatze fasean dagoenean, eta ez ditu itzuli behar. Funtsak ere asko garatu ditugu, Seed Capitaletik: Pre-seed hasiberri direnentzat eta azeleragailuetan daudenentzat, edo funts txikiagoekin lotura bilatzen dutenentzat; 1 funtsa deritzona, 400.000 euro bitarte inbertitzeko; FEIS funtsa, berrikuntza sozialeko proiektua bada; eta crowdfunding plataforma, batzuk nahiago dutelako bide horretatik ikusi euren produktua merkatuak nola hartzen duen. Gainera, sei inkubagailu ditugu. 105 enpresa daude barreiatuta momentu honetan inkubagailu horietan, 310 lanposturekin, eta 17 milioi euro fakturatzen dituzte. Hori urtez urte eraikitzen joan gara.
Lehentxeago BAT aipatu duzu, irailean hiru urte bete dituena. Zer moduz doa?
BAT ekosistema bat da. Berrikuntza irekian oinarritua, enpresen berrikuntza beharrizanetan oinarritzen dena, nazioarteko konekxioak edukitzeko, eta horren harira egon dadin fluxua. Eta bigarren fasea ia-ia agortuta du. 2024ko datuen arabera okupazioa %81ekoa zen. Aurtengoak abenduan aurkeztuko ditugu, baina %100etik gertu gaude. Denera 9 solairu dira, 8.000 m2 eta orain ari gara nola ahalko genukeen bideratu hirugarren fasea, zein epe eta baldintzetan, oraindik datarik ez badugu ere.
200etik gorako eragileen zerrendan, 50 bat enpresak dira, ertainak eta handiak. Eta berrikuntzan murgilduta dauden pertsonak egoten dira hor batez ere. Eurak partekatzen dute BATeko taldearekin euren beharrizanak, zeren bila dauden, zein den euren bide-orria berrikuntzan, norantz dibertsifikatu nahi duten, zein teknologia probatu nahiko luketen... Enpresa horiek hor izatea gako da, punta-puntako proiektuak erakartzen dituztelako. Bestalde, ia 140 dira start-upak. Horrez gain badira klusterrak ere bai, enpresa txikiagoen beharrizanak modu kooperatiboan partekatzeko eta aukera emateko interakzio hori gerta dadin. Unibertsitateak ere presente daude, proiektuak garatzen doazen heinean unibertsitateko talentu hori ere konektatzeko proiektu horiekin. Eta eragile publikoak ere gaude, besteak beste, BEAZ eta Seed Capital, martxan dagoen proiektu bat dirulaguntzen bidez, fiskalitatearen bidez... nola lagundu ere ikusteko.
Ideia bat egiteko: 2024an atzerriko 80 enpresa izan ziren BATen, eta 235 jarduera egin ziren.
Lehen ere esan duzu. Bertan gera daitezen da zailena. Etortzen direnak lortzen ari al zarete geratzea?
Zuhaitza asko mugitu behar da sagar batzuk geratzeko. 2024ko ekaina eta 2025eko iraila bitartean, BATetik igaro dira nazioarteko 186 start-up. Horrek esan nahi du misio pila egin direla nodoak landu eta hemengo beharrizanak adierazteko. Eta gero izaten da buelta. Horretarako antolatzen dira azelerazio programak, lehiaketak... askotariko erakartze jarduerak. 16 laguneko lantaldea du egun BATek, eta misioen kontu hori geroz eta freskoagoa da.
"2024ko ekaina eta 2025eko iraila bitartean, BATetik igaro dira nazioarteko 186 start-up. [...] Hona etortzera ekarri dituen dena-delako hori amaituta, 20 ja bertan geratu dira kontratu bat sinatzen BATekin. Horietatik hamahiru dira IFZ sortu dutenak Bizkaian"
Igaro diogunean, esan nahi dugu, demagun, misio baten etorri direla Txiletik bost start-up, ezta?
Bai. Eta batzuk etortzen dira astebeterako, beste batzuk hilabete, eta beste batzuk sei hilabete. Hona etortzera ekarri dituen dena-delako hori amaituta, 20 ja bertan geratu dira kontratu bat sinatzen BATekin. Horietatik hamahiru dira IFZ sortu dutenak Bizkaian. Gabonetan hiru urteko eboluzioa aurkeztuko dugu, baina une honetan horiek dira ditugun datuak.
Edozein kasutan, gure balorazioa oso ona da. Eta etekinaren faktore klabe bat da bertako enpresen inplikazioa ere. Enpresak zenbat eta inplikatuago egon, tokia bertan izanda, eta zenbat eta harreman gehiago izan BATeko taldearekin, emaitzak geroz eta hobeak dira: hobeto ezagutzen delako zer behar duten, eta geroz eta adar eta konexio gehiago eduki, hobe. Esan behar baita dauden 50 enpresa horietatik bakoitzak kontratu mota bat duela BATekin. Esango nuke ez dagoela kontratu berdinik. Ad hoc adosten dute zer lortu nahi duten, oinarri batzuk hartuta.
Zorionez, mugimendu handia dago bertan. 600 ekitaldi egin ziren iaz eta 80.000 pertsona igaro ziren.
Ekintzailetza albo batera utzita, ikus-entzunezkoak zeresan handia ematen ari dira azken urteotan Bizkaian. Pizgarri fiskalak gako izan dira horretarako: martxan jarri zirenetik, bikoiztu egin dira produkzioak eta enpresak. Pizgarriez gain, bestelako egitasmo gehigarririk aurreikusi duzue Ekonomia Sustatzeko departamentutik?
Erabat, bai. Ikus-entzunezko industria bultzatzen hamar urte daramatzagu, Bilbao Bizkaia Creativa estrategia definitu zenetik. Orduan Bilbo sartu zen Unescoko sormen-hiri bezala, ikusten baitzen bazegoela aukera industria kulturalak eta sormenekoak eta sustatzeko, arkitekturarekin, Guggenheimekin, kulturarekin, ingeniaritzarekin, horrekin guztiarekin. Lau sektore lehenetsi genituen: moda, diseinu industriala, bideojokoak eta ikus-entzunezkoak. Azken horretan fokua jarrita, 2016an sortu genuen Bilbao Bizkaia Film Comission, zerbitzu bat grabatzera zetorrenari erraztasun guztiak emateko: laguntzeko bai barneko, bai kanpoko grabazio lekuak topatzen, izapidetze guztia errazteko udalekin, eta oro har erraztasun guztiak emateko. Lehen arrakasta izan zen Game of Thrones, eta horretan gako izan zen Film Comissionak eman zuen babesa grabazioan ziren ekipo guztiei: non kokatu, grabatu, gorde gauzak, norekin hitz egin...
"Ikus-entzunezkoen industria nahi dugu sortu. Film Comissionen zerbitzua eta kenkari fiskalak giltzarri dira. Baina behar dugu enpresa txiki gehiago sortzea, balio katea"
2017an izan zen lehen errebisio fiskala, eta hori Espainia osora zabaldu zen. Ondoren bigarrena egin genuen. Oso-oso ona da. Filma euskaraz izanez gero, bertan egiten diren gastuetan %70 bitarteko kenkaria du; gainontzeko hizkuntzetan %60rainokoa. Horrek egia esan izugarri eragin du produkzio kopuruaren gorakadan. 2026 urte hasieran emango ditugu urteroko datuak, baina iaz jada zifra nabaria erakutsi genuen: 1.300 egunen baliokidea grabatzen zen Bizkaian. 113 herritik, 93tan zerbait gertatu da ikus-entzunezkoen inguruan.
Baina gure fokua 2016an genuen berdina da: ikus-entzunezkoen industria nahi dugu sortu. Film Comissionen zerbitzua eta kenkari fiskalak giltzarri dira. Baina behar dugu enpresa txiki gehiago sortzea, balio katea: elektrizistak, arropa egiten dutenak, muntatzaileak... Hori dena sortzen lagundu behar dugu. Eta aldi berean, ikus-entzunezko enpresak diren horiek haztea behar dugu baliabide gehiago izan ditzaten, jendea formatu behar dugu, talentua behar dugu... Bilbao Audiovisualen hausnarketa estrategiko baten gaude, laster aurkeztuko dugu hurrengo epealdi estrategikoa, eta fiskalitateaz gain, talentuaren gaiak, grabatzeko espazioenak eta batez ere ekintzailetza eta enpresen hazkundeak pisu handia izango dute.
2026an hasiko da aldi estrategiko berria?
Bai, baina bitartean gauzak egiten ari gara. ECPVrekin hitzarmena sinatu dugu, iragarri dugu ikus-entzunezko hubaren nodoa izango dela Orduñan... Lanean ari gara. Edozein kasutan, helburua da bide-orria ondo definitzea industria garatzeko. Azkenean beste sektore batzuetan dugun filosofia bera da, esaterako, mugikortasunean, AICrekin. Bertan daude automobilgintzako enpresa garrantzitsuak, baina baita Orbea, CAF Signalling edo Lasalle. Enpresa traktoreak. Era berean, akademia indartsua dago, azpiegiturak daude I+G+bko proiektuak azeleratzeko, eta ekintzailetzarekin eta nazioarteko nodoekin ere lotura dago. Eredu hori dugu EICn erregai berriztagarriekin. Ideia hori bera da garatu nahi dugu ikus-entzunezkoetan.
Asmatu dugu kenkari fiskalekin. Asmatu dugu garen bezalakoak izatearekin, oso erakargarriak baikara: kosta, mendia, hiria, herri txikia, industria, baserria... Dena daukagu irudi aldetik. Baina industria nahi badugu, formazioan, berrikuntzan eta teknologia berriak txertatzen eragin behar dugu, eta kanpotik enpresak ekartzen saiatu behar gara eta abar.
Nola dator legegintzaldiaren bigarren partea?
Bizkaia Denontzaten jasota dauden 120 proiektuetatik 20 dira departamentu honetakoak. Exekuzio maila oso altuan gaude. %8 inguru diseinu fasean daude; beste guztiak daude amaitzen edo exekuzio maila altuarekin.
Xedea da gidalerro estrategiko guztiak gauzatzea, konpromiso guztiak betetzea, eta aldi berean, beti egiten dugun bezala, hurrengoak proiektatzen hastea. Izango dena izango dela. Eta horretarako saiatzen gara ez ahazten enpresarengandik oso hurbil izan behar garela etengabe: entzun, galdetu, ulertu, eta pentsatzen joan. Moldaketa batzuk erraz egiten ditugu programetan; beste batzuk ja denbora ematen digutenak, identifikatzen joaten gara, eta zerbitzu berriak edo proiektu estrategikoak nola indartu behar ditugun ikusten; eta esparru berrietan sakontzen dugu.
Dagoeneko lantzen ari zareten zer indartu behar duzue?
Energia eta automobilgintza historikoki gure sektore gako izan dira. Dagoeneko bi motore jarri ditugu martxan, automobilgintzakoa ibilbide handiagoarekin. Horiek indartzen jarraitu behar dugu lerro teknologiko berriekin, enpresak esaten digunaren arabera. Hastapenetan dago ikus-entzunezkoena, jakinda salto bat eman behar dela.
Eta beste bat da teknologia kuantikoena, ez duena lotura soilik kuantikarekin, baizik eta AArekin eta superkonputazioarekin ere bai. Enpresa guztiak ez daude fase berdinetan horiei heltzeko, baina pausoak eman nahi badituzte, teknologia horiek besarkatu behar dituzte. Kontua da ikustea zein beste tresna ahal ditugun garatu industriara heltzeko. Gure fokoa argia delako: industria eta hari lotutako zerbitzu aurreratuak.
"[Legealdiaren bigarren parterako] enfokea da gidailerro estrategiko guztiak gauzatzea, konpromiso guztiak betetzea, eta aldi berean, beti egiten dugun bezala, hurrengoak proiektatzen hastea. Izango dena izango dela"
Bide horretan, zeintzuk dira zuen aliatuak?
Aliatu sektorialak: enpresa traktoreak, klusterrak, elkarteak, eta zentro teknologikoak. Baina horiez gain, azpimarratu nahiko nituzke eskualdetako eragileak. Ahaldun Nagusiak behin eta berriz esaten du, eta Bizkaia Denontzat esaldiak ondo adierazten du, "inor atzean utzi gabe". Sustapen ekonomikoa eta oparotasuna lortzeko egiten dugun lan hori nahi dugu barreiatuta egotea Bizkaia osoan. Jakinda ez dela berdina Ezkerraldea eta Durangaldea, Busturialdea eta Arratia, edota Leartibai eta Enkarterri. Hartuta bandera hori, industria behar dugula eskualde guztietan, dagoena mantendu behar dugula eta industria berriak sortu, Bizkaia Orekan estrategiaren baitan joan gara aurrekontua gehitzen. Eta helburua da ahalik eta enpresak gehienetara heltzea, denek egin dezaten berrikuntza, nazioartekotzea eta esan ditugun gauzak, alde batera utzi gabe lurzoruaren politika. Talentuaz asko hitz egin dugu eta gabezia inportantea da, baina lurzoruarena ere bai.
Zer egingo duzue esparru horretan?
Artikulatua dugu funts bat legealdi honetan, espazioak edo lurzoruak izan daitezen enpresak hazi eta berriak kokatu ahal izateko, eta era berean dauden poligonoen modernizaziorako.
Hor barreiatzeko, ondo ulertzeko eskualde guztietan zer gertatzen den eta zer behar den, eta tokian tokiko berezitasunak aprobetxatzeko, gure eredua da tokian-tokiko eragileekin lan egitea.
Gakoak dira azken batean: industria, zerbitzu aurreratuak, enpresengandik oso-oso hurbil egon, eta ahal den elkarlanik handiena, sektorekako eragileekin, eta tokian-tokiko eragileekin.