Interes tasetan anomalia bat dago: denak igo dira (maileguak, hipotekak, zor publikoa...) gordailuei dagozkienak izan ezik. Gaur egun, Espainian hipoteken batez besteko tasak % 4 dira, eta enpresei eta partikularrei emandako maileguen interesak % 5 inguru. Gordailuen interes-tasak, berriz, %0,3 eta %1 artean daude; Europan, berriz, %2 baino gehiago. Beraz, zorpetuta dauden enpresak eta familiak interes-tasaren igoera jasaten ari dira, baina aurrezkiak dituztenak ez dira interes-tasen ziklo alzidistaz baliatzen ari. Egoera hori aldatu egin daiteke, hainbat faktorek pentsarazi dezaketeelako gordailuen interes-tasak laster igoko direla.
Oso garrantzitsua da hori gaur bertan, Euroguneko bankuek Europako Banku Zentralak (EBZ) 2020an utzi zituen 477.000 milioi euro itzuli behar baitituzte pandemiaren ondorio ekonomikoei aurre egiteko. % 1eko tasa negatiboan mailegatutako dirua zen. Zenbateko horretatik, 38.000 milioi euro itzuli behar dituzte Espainiako bankuek. Amortizazio horrekin, EBZak pandemian emandako diruaren zatirik handiena (2,2 milioi eurora iritsi ziren Europako banku guztientzat) itzuli egingo da, nahiz eta oraindik geratzen den beste zati txiki bat itzultzeko, urte-amaieran eta 2024rako bueltatu behar dutena beranduenez. Itzulketa horrek ondorioak izango ditu bankuetan:
Batetik, bankuak murriztu egingo du likidezia. Orain hori ez da arazoa, likidezia oso handia baita. 2008ko finantza-krisi globalaren ondoren onartutako Basileako baldintzen arabera, bankuek gutxieneko likidezia izan behar dute hurrengo 30 egunetan bezeroek ateratako dirua estaltzeko balioko diena banku-sisteman nolabaiteko 'estresa' gertatuz gero. Likidezia-estalduraren ratioarekin neurtzen da hori, eta ratioak gutxienez %100ekoa izan behar du. Banku askok %200 inguruko ratioa dute, eta horregatik dute likidezia-posizio ona. Likidezia-baldintza hori ez zuten bete behar Ipar Amerikako banku ertainek, hala nola Silicon Valley Bank eta Signature Bank bankuek, eta hori da porrotaren arrazoietako bat.
Euroguneko bankuek Europako Banku Zentralak (EBZ) 2020an utzi zituen 477.000 milioi euro itzuli behar dituzte pandemiaren ondorio ekonomikoei aurre egiteko. % 1eko tasa negatiboan mailegatutako dirua zen
Bestetik, bankuek ez dute dirurik izango kosturik gabe, eta horrek kalte egingo dio orain arte diru-laguntza horrek zuen emaitza-kontuari. Horrekin batera, bezeroen aurrezkien aldeko gerra has daiteke eta gordailuetako interes-tasak igo, bankuak diru gehiago eskuratzean ahaleginduko baitira. Azkenik, bankuek bezeroei ematen dizkieten kredituen interes-tasak igoko dituzte, mozkin-marjinari eusteko. Hipoteken interes-tasak, duela urtebete % 1 inguru zeudenak, orain % 4koak dira. Eta gainerako maileguak, batez beste, %5ean daude.
Itxura guztien arabera, interes-tasa altuek gutxienez 2025aren hasiera arte iraungo dute. Izan ere, azpiko inflazioa moteltzen hasi da, baina altuegi jarraitzen du. Gogora dezagun azpiko inflazioak ez dituela kontuan hartzen hegazkortasun handiena duten produktuak (landu gabeko elikagaiak, hala nola fruta eta barazkiak, energia eta erregaiak), eta, beraz, adierazle horrek hobeto erakusten duela inflazioak hartzen duen joera. Beraz, banku zentralek interes-tasen igoeren alde egiten jarraitzen dute. EBZa, adibidez, elkarren segidako zortzi igoera daramatza. Duela 25 urte sortu zenetik gehien igo den aldia da. Orain, %3,5era iritsi dira (negatiboak izan ziren, -%0,50, 2019an), eta espero da %3,75era igotzea uztail honetan, 2000tik ikusten ez den zifra.
EBZaren aurreikuspenen arabera, inflazioa %5,4 izango da 2023an, aurreko aurreikuspena %5,3 zenean. 2024rako inflazioa %3raino murriztea aurreikusten da, eta 2025erako %2,2raino. Beraz, egoera hori aldatzen ez den bitartean, interes-tasek altuak izaten jarraituko dute
Christine Lagarde EBZeko lehendakariak behin eta berriz adierazi duenez, interes-tasek gorantz segituko dute, inflazioa murrizten hasten den bitartean, urteko %2ko helburuan kokatzeko. Bere azken adierazpenak atzokoak bertakoak dira, entitateak Sintran antolaturiko Forumean. Oraingoz, EBZaren aurreikuspenen arabera, inflazioa %5,4 izango da 2023an, aurreko aurreikuspena %5,3 zenean. 2024rako inflazioa %3raino murriztea aurreikusten da, eta 2025erako %2,2raino. Beraz, egoera hori aldatzen ez den bitartean, interes-tasek altuak izaten jarraituko dute. Horixe ari da gertatzen 2021aren amaieratik.
Aurreikuspen horiek alda ditzakeen gertaera bat ekonomia gehiegi moteltzea litzateke. Jarduera ekonomikoa gehiegi jaitsiz gero, banku zentralen planak alda litezke, inflazioari aurre egin nahi baitiote, ekonomia arriskuan jarri gabe. Oraingoz, atzeraldi garrantzitsu bat gertatzeko aukera gutxi dago, nahiz eta diru-murrizketek kalte egiten dieten kreditu gutxiago eta askoz kostu handiagoak lortzen dituzten familia eta enpresa askori. Baina, oraingoz, langabezia minimo historikoetan dago Europako Batasunean (% 6,5), eta soldatak gora egiten ari dira (% 5etik gora).
Laburbilduz, hurrengo hilabeteetan interes-tasak igotzea espero da, baita gordailuetakoak ere. Eta horrela jarraituko dugu inflazioa % 2 inguruan ez dagoen bitartean, edo ekonomia atzeraldi argian sartzen ez den bitartean.
Artikulu hau VIA Empresa hedabiderako idatzi da originalki, eta bertatik itzuli eta egokitu da.