Donostiako Zinemaldiaren atarian hartu du Lara Izagirre Garizurietak EnpresBIDEA. Hurrengo egunak Donostian murgilduta emango ditu zinemaren kresalaz gozatzen. Lotura berezia du zuzendari bizkaitarrak Zinemaldiarekin. Bertan aurkeztu zituen bere lehen film luzeak, eta aurten Estibaliz Urresola Solaguren zuzendariaren Cuerdas lana aurkeztuko du, ekoizle gisa. Zinema aurkeztu eta gozatzeaz gain, epaitu ere egin beharko du. Dunia Ayaso sariko epaimahaikidea ere izango da Izagirre, historian rol protagonista izan duten emakumezko pertsonaiak erakusten dituen edo emakumeak gizartean bizi duen egoera islatzen duen filmari ematen zaion saria. Uda udazken bihurtzen den sasoian egiten dute Donostiarrek zinemaren jaialdia. Bi urtaro horiek izan dira, orain arte, protagonista Izagirreren lanetan, Un otoño sin Berlin eta Nora film luzeak.
Zinema zuzendaria, ekoizlea, sortzailea, enpresaria... zer zara?
Ez dakit. Esango nuke batek ere ez nauela definitzen guztiz. Eta guztiek batera ere ez. Hor ez dagoen beste zerbait naiz.
Baina zinemari dagokionez, produktore izatea eta zuzendari izatea, nolabait hartu behar diren erabakietan, bi aldeak dira. Ez dakit bipolarra izatea suposatzen duen. Zelan sentitzen zara erosoago?
Ez dakit ados nagoen bipolaritatearekin. Ni ekoizlea izan naiz nire proiektuetarako, eta beste batzuen proiektuetarako.
Horretara nindoan.
Un otoño sin Berlin, eta Nora zuzendari gisa egin nituenean, ekoizpenaren alde negatiboa ikusten nuen. Hor bai sentitzen nintzen gusturago zuzendari eta gidoilari bezala. Baina gero ikusi dut zer den ekoizle izatea bakarrik, eta zuzendaritza lanetan egotea parte baten, eta batzuetan ez da hain erraza bi esparruak lotzea. Orduan, konturatu naiz nire hurrengo pelikularako nahiko dudala, agian, ekoizlea ere izan, errealitatearen ikuspegi askoz objektiboagoa duzulako. Zailagoa da, baina erabaki bat hartu behar denean zuzendaritzatik —lokalizazioak kendu edo aurreztu sekuentzia baten—, ulertzen duzu zergatik den. Beste talde baten zaudenean, ez duzu ulertzen, eta ikusten dituzu ekoizpenekoak zure etsai bezala.
“Ez naiz ekoizle arrunt bat; gehienetan zuzendariaren ikuspegiaren alde izango den ekoizle bat naiz”
Akelarre filmerako, hasieran, herri hori guztia muntatu zenuten. Ondoren filmean apenas ez da agertzen. Ekoizle baten ikuspegitik zaila izan behar du.
Ni lehenengo naiz zuzendari. Nire heziketa eta hasierako interesa zuzendaritza eta gidoigintza ziren. Hortik heldu nintzen ekoizpenera. Beraz, ez naiz ekoizle arrunt bat; gehienetan zuzendariaren ikuspegiaren alde izango den ekoizle bat naiz. Horregatik nik badakit, esaterako, beste ekoizle batzuentzat sekulako sufrimendua izan zela Akelarren gertatutako hori, baina niretzat ez. Nik ikusi nuen pelikula, eta ulertu nuen zuzendariak zer egin nahi zuen. Kontua da hori ulertu behar zela grabatu baino lehen. Eta hori da arazoa zuzendaritza eta ekoizpen taldea oso banatuta daudenean.
Esan bezala, zuzendari bezala Un otoño sin Berlin eta Nora egin dituzu. Udazkenetik udara saltoa. Zergatik bi urtaro horiek?
Nire urtaro gogokoena udazkena zen, behintzat, Un otoño sin Berlin egin nuenean. Agian horregatik egin nuen Un otoño sin Berlin urtaro horretan, eta gainera Euskal Herrian —eguraldia, hego-haizea—. Oso udazkenekoa naiz ni. Eta gero, bigarren pelikularako aldatu nahi nuen, eta hori dela eta aukeratu nuen uda, eta kanpoan grabatzea. Nora bada pixka bat Un otoño sin Berlin pelikularen erantzuna, eta aldaketa hortik dator. Kasu horretan, bazegoen aukera erakusteko Euskal Herria nire begietatik, edo Euskal Herri bat sortzeko pelikularen bitartez. Lehenengoan ez. Barrukoa erakusten zen. Esango nuke zentzu baten badela euskalduna, baina Nora askoz gehiago.
Biak Donostiako Zinemalditik pasa dira, biak Zinemiratik. Zer da Zinemaldia Euskal Herriarentzat, eta euskal zinemagintzarentzat?
Pentsatzen dut ez dela berdina ekoiztetxe guztiontzat. Guretzat, film bat Zinemaldira aurkeztu dugunetan haiek nahi zuten edo ez erabaki zezaten, ez dugu beste inora aurkeztu. Ez dakit hori filmentzat egokia izan den edo ez, baina guk hor izan dugu beti. Filmentzako etxea izan da guretzat, eta asko suposatu du. Bada leku bat non jende asko datorren. Noraren urtean, saio guztietarako sarrera guztiak saldu ziren 12 minutuan, bost saio izanik. Hori gertatzen da, noski, etxekoak garelako. Zinemaldia, niretzat pertsonalki, garrantzitsua da. Hogei urte dira hara joaten naizela: hasieran boluntario gisa, gero nire lehenengo film laburrarekin, gero pelikulekin... Eta aurten ekoiztu dugun Cuerdas film laburra dago Zabaltegi atalean, eta Dunia Ayaso sarian nago epaimahaikide gisa.
“Guretzat, film bat Zinemaldira aurkeztu dugunetan haiek nahi zuten edo ez erabaki zezaten, ez dugu beste inora aurkeztu”
Esan duzu normalean ez duzuela nazioarteko jaialdietara jotzen. Cuerdasen kasuan, adibidez, bai. Cannesen ikusi zaituztegu, eta saria ere lortu zenuten Semaine de la Critique atalean. Zer moduzko esperientzia izan da?
Oso ona. Film labur hori hiru ekoiztetxek ekoitzi dugu: Sirimiri films, Katz estudiok eta guk, Gariza filmsetik. Eta ekoiztetxe bakoitzak hartu zuen rol bat; gurea, film amaierako promozioa. Atal hori guri asko gustatzen zaigu. Lagundu genuen kontu batzuetan grabaketan zehar. 2.700 film labur aurkeztu ziren, eta hamar bat hautatzen badituzte, bat gurea izan zen. Beraz, autobus txiki bat hartu, eta hara joan ginen denak, aktoreekin ere, promoziorako. Aktore guztiak adineko emakumeak dira. Protagonista ere etorri zen, 91 urterekin, Cannesera. Eta oso esperientzia polita izan zen. Jaialdia, antolakuntza aldetik, beste maila baten dago. Oso profesionalak, eta oso gertukoak dira.
Pertsonaia mota horiek, emakume helduenak, aurretik prestatzeko, beste elkarrizketa batzuetan aipatu duzu deigarria egin zitzaizula Finlandiako "Ladies of steel" filma, non hiru emakumezko agertzen ziren. Eta halako pertsonaia bereziek atentzioa ematen zizutela-edo.
Bai, egia da. Ez nuen filmaren izenburua oroitzen, baina badakit zein den eta badakit zer gertatzen den. Azkenean fokua jartzen duzu orokorrean jartzen ez den toki baten. Bai Cuerdasen, bai film horretan, protagonista horiek izatea bada zerbait berria. Ehun pelikuletatik bik-edo dituzte emakume nagusiak protagonista. Ez da kasualitatea ere interesa sortzea. Gainera, Estik [Estibaliz Urresola, zuzendari eta ekoizlea] lortu zuen aktore ez diren emakumeak aktore lanetan aritzea, beren esperientziatik oso hurbil dagoen zerbait adierazteko. Eta bikain geratu zen. Hor ikusten dira hutsuneak ere. Filmetako protagonisten artean emakume gutxi badira, adineko emakumeak are gutxiago.
Estirekin duzun lankidetza hortik sortu zen?
Lehenagotik ezagutzen ginen, bi film labur egin ditugulako elkarrekin —Polvo somos eta Cuerdas—, baina gure benetako lehen lankidetza da 20.000 especies de abejas.
“Ehun pelikuletatik bik-edo dituzte emakume nagusiak protagonista. Ez da kasualitatea ere interesa sortzea ['Cuerdas'i erreferentzia eginez]”
Hurrengo urratsa 20.000 especies de abejas, beraz, Gariza films eta Inicia filmsek ekoitzita. Transexualitateari heltzen dio. Ez da lehenengo aldia gai horri heltzen zaiola, baina ez da oso ohikoa eta are gutxiago haur baten ikuspegitik. Zergatik gaia?
Hori Estiri galdetu beharko zenioke. Bera gidoi bat idazten ari zela, Ekaien suizidioa gertatu zen. Une horretan erabaki zuen bere gidoia aldatzea, konturatu zelako horren inguruan zerbait egin nahi zuela. Hortik dator. Eta guri polita iruditu zitzaigun gai horretara hurbiltzea, eta erakustea errealitate hori. Berak erabaki du ikuspuntua. Naizeneko familiekin elkarrizketak izan ditu urteetan zehar, eta oso gidoi interesgarria sortu du: ez da haurren transexualitateari buruzko pelikula bat, baizik eta emakumeon identitateari buruzko pelikula bat. Nola sortzen garen pertsona bezala, eta zer garen. Eta zentzu horretan, filmeko emakume guztiak ari dira norberen burua aurkitzen. Eraldaketa hori agertzen da filmean, naturari lotura, erleei lotuta. Grabaketa bukatuta, muntaketa lanetan ari dira.
Noizko aretoetan?
Pentsatzen dut datorren urtean edo hurrengoan. Pentsatzen dut datorren urtean jaialdietan izango dela. Batzuetan egiten da jaialdia urte baten, eta zinema aretoetan hurrengoan, edo dena segidan. Ikusteko dago.
Zinema prozesuak luzeak izaten dira. Norarekin 6 urte izan zinen. Prozesua, beste industria batzuei, luzeegia iruditu ahal zaie, bizi garelako gizarte batean non dena gura dugun ja.
Bai. Ekoiztetxean erritmoa eta abiadurak neurtzen ikasten ari gara, eta gutaz espero diren gauzak. Noizko eta nola egin. Uste dut urte askoz joan garela industriaren abiaduran, industriaren espektatibak betetzeko. 2020tik hona, momentu batzuetan benetan pentsatu dugu agian hori zela gure azken urtea ekoiztetxe bezala. Hor jarri ginen pentsatzen nolako ekoiztetxea izan nahi genuen, eta aldaketa garrantzitsua izan da gugan. Orain badakigu zein motatako ekoiztetxea izan nahi dugun, zein modutan egin nahi dugun lan, eta esango nuke duela hilabete batzuetatik hona aurkitu dugula pixkat gure ekoiztetxearen izatearen zentzua. Bat-batean lasaitu gara denok, eta ulertu dugu sei urte badira, bada, sei urte direla. Eta guretzat askoz osasuntsuagoa dela, eta badagoela aukera horrela egiteko. Zenbaitetan dirudi ez ditugula bete industriaren espektatibak, baina 12 urte daramatzagu honetan. Ez gara ari gauzak hain txarto egiten. 12 urtetan izan gara Cannesen, Berlineko merkatuan, Zinemaldiko sail ofizialetan eta ia urtero dugu zerbait bertan. Orain hurrengo pausoa da esatea gure erara egingo dugula.
“Uste dut urte askoz joan garela industriaren abiaduran, industriaren espektatibak betetzeko. [...] Orain badakigu zein motatako ekoiztetxea izan nahi dugun”
Noraren sinopsia dirudi horrek. Esan nahi dut, filmaren kasuan aitite Nicolas hiltzeak bidaia egitera eramaten dio protagonistari, bere burua ezagutzeko. Ez dakit pandemiarekin alderatu daitekeen hori, baina pandemiari esker zuen burua edo zuen filosofia hori berraztertu duzue?
Nik uste dut beharrezko lana dela, bai maila pertsonalean, bai lanari dagokionez. Pentsatzen aritu naiz zer bai eta zer ez nire bizitzarako, eta nire lana nire bizitzarako hain garrantzitsua denez eta hainbeste maite dudanez, konturatu nintzen askotan ez dela gauza polit bat bihurtzen. Horregatik lanketa bat egin behar da ikusteko zein alderdi bai eta zein ez. Ez genekien zeren bila ari ginen, baina aurkitzen duzunean, badakizu hori dela. Gure kasuan, emakume pelikulak ekoizten dituen ekoiztetxea izan nahi dugu, emakume sortzaileentzat espazioak sortu nahi ditugu, eta horretan gabiltza.
Euskal zinemaren historiara begiratuta, hasieratzat jotzen den garaian erreparatzean, zuzendari gehienak gizonezkoak ziren —Elias Querejeta, Pedro Olea—. Helena Taberna izan zen agian lehenengo emakumeetako bat. Egun agertu zarete belaunaldi berri bat: zu hor zaude, Xixongo zinemaldian ikusi ditugu Iratxe Fresneda, Maider Oleaga, Maider Fernandez... Bada emakumezko zinema zuzendari belaunaldi berri bat tokia aldarrikatzen ari dena, orain arte ez zegoena?
Ez nuke esango ez zegoela, baizik eta ez zaiela aukera eman emakume horiei. Uste dut azkeneko urteetan eraldaketa izan dela. Betiko diskurtsoa zen: 'ez zarete existitzen, ez zaudete'. Ni hemen nago. Zu zara niri aukera ematen ez didana. Hori aurrez aurre jartzen duzunean, diskurtsoa aldatzen hasten da. Eta autokritika egin behar da. Garrantzitsua izan da (H)emen ikus-entzunezko eta arte eszenikoetako emakume profesionalen elkarteak egiten duen lana ikusgarritasuna emateko, erakundeetara joateko eta esateko 'hemen gaude'. Eta orain ikusten gaituzte edo ikusi behar gaituzte. Aukerak eman dizkigutenean aprobetxatu ditugu. Aipatu dituzun emakume horiez gain, askoz gehiago datoz. Film laburrak egiten oso jende interesgarria dabil, adibidez.
Noka, Tabakalera eta Elias Querejeta zine eskolarekin sortutako proiektua, horren adibide izan daiteke?
Bai. (H)emenek aukera eskaintzen du film laburrak egiteko, eta Nokak zure lehenengo edo bigarren film luzea egiteko plataforma. Gure belaunaldiak programa hauen aurrekoak dira, alegia, programak heldu direnerako gu bageunden industrian. Orain bai, programa horien bitartez, ikusgarritasuna ematen diezu proiektu horiei.
“Garrantzitsua izan da ikus-entzunezko eta arte eszenikoetako emakume profesionalen elkarteak egiten duen lana ikusgarritasuna emateko”
Zinema hain agerikoak ez ziren arlo batzuetan posizionatzen ari da? Adibidez, aurten jasangarritasuna eta dibertsitatea hobekien islatzen duen filmarentzat sari bat sortu da Zinemaldian, Jaurlaritza tartean. Orain arte eskatu ez zaizkion balioak eskatzen zaizkio zinemari?
Gertatzen da sari berezi batengatik, edo dirulaguntza batzuengatik egiten denean, jendeak egiten duela behartuta bezala. Horrek ez dakar eraldaketa. Uste dut ekoiztetxe batzuek betetzen dutela araua dirua behar dutelako, eta ez dute ulertzen zergatik eskatzen zaien grabaketa jasangarriagoa izan dadin, edo emakume gehiago izatea grabaketa talde baten. Araua betetzeko egiten dute.
Azaleko aldaketa da, eta ez egiturazkoa edo sakonekoa.
Hori da. Adibidez, guk esaten dugunean ekoiztetxe feminista garela, esaten dugu eraldaketa hori kontuan hartuta eta beteta. Jendeak esaten digu ez esateko, inork ez duela nahiko gurekin ekoitzi.
Garizaren proiektuez hitz egin dugu lehen. Baina badauka herria egiteko helburua, eta proiektuetan ikusi dugu, euskarazko zein erdarazko pelikulak. Hegoaldean ez ezik, Ipar Euskal Herrin ere baduzue zuen hankatxoa, La Fidéle Productionekin. Inportantea da ikuspegi hori?
Hasieratik Garizak egin dituen filmak ikusten badituzu, badira zenbait gauza hor daudenak. Hortik dator gertuko proiektuen aldeko apustua, zuzendari berriena, euskararena, dagoenean eta ez dagoenean, garrantzitsuak iruditzen zitzaizkigun filmak... Beti izan da Euskal Herriari lotutako zerbait. Askotan, hizkuntzarena garrantzitsua da. Errementari bezalako filmak, adibidez, etxetik egitea, eta Paul Urkixo bezalako zuzendari batekiko apustua egitea. Eta Vitoria, 3 de marzon izan zen gertakari batengatik, gogoratua izan behar zela pentsatzen genuelako. Eta hortik bidea egiten zoaz.
Nora egitea erabaki nuenean, euskaraz, euskara bihurtzen zen pelikularen lurraldea, eta horrek eraman gintuen Iparraldera. Film horretan, Euroeskualdeari dirulaguntzak eskatu genizkion, eta zenbait irizpide betetzea eskatzen dizute —Nafarroan, Iparralden—. Eta konturatzen zara badirela beste errealitate batzuk. Gauza onak ekarri dizkigute, gainera. Batetik, harremanak ekarri dizkigu bertako jaialdiekin, zinema aretoekin, teknikariekin... Orain, adibidez, Cuerdasen emanaldi bereziak egin nahi ditugu Euskal Herri guztian zehar, Euroeskualdeari esker. Bestetik, Norak toki garrantzitsua bete du Ipar Euskal Herrian: Frantziako zinema-eskoletan aukera bezala izan den euskarazko lehenengo filma izan da. Batzuetan ez zara konturatzen pelikula bat egiten duzunean zergatik egiten duzun. Eta albiste hori ematen zidatenean, asko poztu nintzen, iruditzen zitzaidalako zerbait izugarria egitea eta hemen. Eta historikoa da. Hor bazaude sistema handi batean arrakalak egiten.
“'Norak' toki garrantzitsua bete du Ipar Euskal Herrian: Frantziako zinema-eskoletan aukera bezala izan den euskarazko lehenengo filma izan da”
Orain arte sormen prozesuan geratu gara, baina zinemaren industriara egingo dugu salto. Aurten Zinemaldian lehen aldiz izango da topaketa moduko bat ekoiztetxeak, inbertsioak... topatzeko. Orain arte zinemagintzari ez zitzaion hainbeste aitortzen inbertsio aukera hori. Plataformak agertzeak beste hauspo bat eman dio zinemari? Adibidez, Netflixek Txintxua filmsekin Intimidad egitea.
Oraindik ez dakit zein den nire iritzia horren inguruan. Nik zinema maite dut, zinema-aretoetan ikusten dena, batez ere. Horren ondoren, maite ditut istorioak, baina joko nuke gehiago liburuetara telesail batera baino. Orduan, esango nuke garrantzitsuak bihurtu direla hemen lan egiten duten langileentzat, eta ekoiztetxeentzat. Baina gustuko izan behar duzu telesailak egitea, plataforma handi batentzat, eta beraien arauekin. Bitartean, horrek eragin zuzena izan du soilik pelikulak egiten jarraituko dugula erabaki dugun ekoiztetxeetan. Esaterako, telesail baten dagoen aktore bat nahi baduzu, bat-batean eskatzen dizun dirua baldintzatuta dago telesailean bere lana egiteagatik Netflixek edo HBOk ordaindu dion horrengatik. Horrek guk egiten dugun ekoizpen independentean eragiten du, jasangarria ez izatera eramaten du. Eta teknikariei dagokienez, horrelako telesail batean urtebete daude lanean, eta ez duzu teknikaririk hemen, etxean, filmak egiteko. Kanpotik ekarri behar dituzu. Beraientzat, aldiz, ona da.
Telesailetan batez ere. Akelarren, Netflix sartu zen, besteak beste.
Bai. Ez dakit. Eta gero sorkuntza mailan zenbateko independentzia ematen dizuten ere gakoa da. Guztizkoa bada, ongi etorri dirua.
Gobernuen ikuspuntutik, ikusi dute horrek negozio aukerak, baita lanpostuak ere, eta film comission delakoak sortu dituzte lurraldeetan, baita onura fiskalak eskaini ere. Espainia mailan gobernuen arteko lehia sortu da filmak lortzeko, eta gainera turismoa erakartzen du. Industria eta diruaren, eta sorkuntzaren arteko orekan, historiak kontatzea zaila da?
Nik beti joko dut sorkuntza defendatzera. Pelikula baten helburua ez litzateke inoiz izan beharko turismoa erakartzea. Ekartzen badu egin eta gero, ados. Baina edozein erabaki hartzen baduzu hori gertatzeko ez da ondo.
EnpresaBIDEAn ikus-entzunezkoen legeari buruzko artikulua jorratu genuenean, askok esaten zuten arazoa finantzazioa dela. Ekoizle edo zuzendari batek film bat martxan jarri nahi badu, hori da oztopo nagusia?
Benetan ez da finantzazioa lortzea, baizik eta industriaren arauak finantzazioa lortzeko. Alegia, industrian dauden arauek egiten dute finantzazioa izatea faserik gogorrena. Eta hor badira aproposak iruditzen ez zaizkidan zenbait arau. Demagun [Espainiar] estatuko dirulaguntzetan film batek100tik 89 puntu jasotzen dituela, eta ondorioz 800.000 euro. Beste film batek izaten baditu 88 puntu, 0 euro jasoko ditu. Hori ez dator nire balioekin bat, balantzan jarrita. Historiak izan behar dira; txosten hobeago bat egiten duen historia ez da txosten kaxkarragoa egiten duena baino hobea. Aniztasuna bultzatu behar da. Egun filmak egiten dituztenak dira boterea dutenak. Eta askotan ez dira filmik onenak: batzuetan bai; beste batzuetan ez. Botere hori lortzea da zailena. Botere hori duzunean, finantzaketa ez da arazoa. Eta hori da arazoa, nire ustez. Dena boterearen esku egotea, eta ez sorkuntzaren esku.
Guretzat zentzu horretan finantzaketa lortzea ia ezinezkoa da: ez ditugu industriaren arauak betetzen, emakumeen filmak egiten ditugu, batzuetan euskaraz. Bide zaila da, eta oso gutxitan dira eguneko gaiak, une horretan oso interesgarriak direnak. Baina onartzen duzu. Egin dezakegu telesail bat, gazteleraz, edozein gairen ingurukoa, baina ez dugu nahi. Koherenteak izan behar gara gure erabakiekin. Beste arazo bat izaten baita zure erabakiekin koherentea izateko nahiarekin industriaren pausoak ematen saiatzen zarenean. Ezezko asko etortzen dira, eta ez duzu ulertzen. Guk Nora bezalako film batekin ikusi dugu.
“Industrian dauden arauek egiten dute finantzazioa izatea faserik gogorrena”
Geroz eta konplikatuagoa da egoera ekoizle txikientzat?
Nik ez dakit zein den bidea. Baina pentsatu: Gariza films, Zornotzan sortua, emakumeen filmak egiteko gogoarekin, euskaraz, modu ez komertzial batean, beste erritmo batzuekin; guretzat ia ezinezko bihurtzen da. Horregatik beste bide batzuk aurkitu behar ditugu. Kasu horretan, nik beti pentsatzen dut, beste toki batzuetan gertatzen dena aproposa izan daitekeela: inbertsio pribatuak, zinema maite dutenenak, zugatik apustua egiten dutenak. Beste bide batzuk sortu beharko genituzke. Mezenasgoa, esaterako. Alex de la Iglesiari aukera ematen zion Sonyk —uste dut— sei film edo zuzendari aukeratzeko urtero, eta horiek Sonyk ekoizten zituen. Horrelako zerbait topatzea. Uste dut badagoela jendea sortzen bide normaletatik kanpo, eta zoritxarrez behartuta daude edo gaude bidea jarraitzera. Hori gogorra da, askotan ez duelako funtzionatzen, eta nahita ere ezin dituzulako bete arauak. Edo hainbeste aldatu behar duzu proiektua jada ez dela zure proiektua. Asmatu behar dugu beste eredu bat hortik kanpo doana.
Zein da gaur egungo euskal zinemaren osasun egoera? Pandemiak zinema kontsumitu, edo gozatzeko beste modu batera eraman du, eta aretoek ez dute aurrekoa berreskuratu.
Ekoiztetxe batzuk itxi egin dira. Osasunari buruz, beraz, lehen baino osasun okerragoa dugula esango nuke, eta sendatzen ari garela, apurka, orokorrean. Baina euskal zinemagintza gorputz bat izango balitz, gorputzaren erdia falta zaio: emakumeena. Euskaraz sortu den fikzioa begiratzen baduzu, bai telesailetan, bai film luze eta laburretan, emakumeak non dauden begiratzen baduzu eta gizonezkoak non dauden, alde handia dago. Nik Nora egin nuenean, emakume batek zuzendutako azkeneko euskarazko filma Amaren eskuak zen, orain dela 15 urtekoa. Eta gizonezkoek urtero zuzentzen dituzte lauzpabost pelikula euskaraz. Horra begiratuko nuke osasunaz hitz egiterakoan. Ez film gehiago egiten ditugu, edo gutxiago.
Gaurtik aurrera, Donostian biziko zara hamar egunez?
Bai. Cuerdas gaur estreinatzen da Zabaltegi sailean. Asteburuan bueltan etorriko naiz Bilbora, baina datorren aste osoa epaimahaikide gisa nago Ainhoa Rodriguez eta Maider Oleaga zuzendariekin. Eta hor bai aste osoan izan beharko naiz pelikulak ikusten, saria emateko. Eta aprobetxatuko dut beste film batzuk ikusteko.
Eta bukatzeko, lehen aipatu dugu udatik udazkenerako saltoa. Une honetan hain justu hor murgilduta gaude gainera. Datorren proiektua urtaro batekin lotua dago?
Ez. Baina badut irudi bat dena elurrez beteta. Kontua da Bilbon grabatu nahi dugula. Eta elurra, Bilbon, ez da hain erraza.