Sarri balantzearen alde desberdinetan kokatu ohi dira gure iruditegian tokiko produktuaren aldeko apustua eta aukera ekonomikoenaren alde egitearena. Bi gauzak, baina, ez dira beti kontrakoak. Eskutik joateaz gain, tokikotasunaren aldeko apustuak kalitate, hurbiltasun eta ingurumen ikuspegitik eragin positiboa uztartzen ditu. Hori argi du Asun Bastidak, Eroskiko Tokiko Produktu zuzendariak. Zein izan da azken urteetako bilakaera halakoen kontsumoan? EnpresaBIDEArekin hortaz hitz egin du.
Zer nolako eboluzioa izan du tokiko produktuen kontsumoak azken hamarkadan?
Etengabeko hazkundea izan da. Kontsumitzaileak gero eta arduratsuagoak dira, eta erosketa-erabakiek beren ingurunean duten eraginaz jabetzen dira. Hamarkada honetan gauza asko gertatu dira: hurbileko produktuen kontsumoa indartu zuen pandemia bat, eta prezioarekiko kezka handiak markatutako inflazio-aldi bat, pertsona askok aukera ekonomikoagoak aukeratzea eragin duena. Nolanahi ere, azken 10 urteetako balantzea argia da. EAEn, tokiko produktuak salmentetan duen partaidetza %50 baino gehiago hazi da. Eroski taldean, partaidetza hori bikoiztea baino gehiago lortu dugu.
Kontsumitzaileen erosketetan, zenbat suposatzen du tokikoak?
Eskualde bakoitzean gertatzen denaren eta kategoriaren arabera. Adibidez, EAEn saltzen ditugun barazkien %18 tokiko jatorrikoak dira, eta kopuru hori oso handia da neguko barazki asko landatzen ez direla kontuan hartzen badugu. Ehuneko hori %20ra igotzen da haragi freskoan (garrantzi berezia dute behiek eta haragikiek), eta %25era arrandegian, antxoa eta hegaluzearen kanpainak nabarmentzen baitira.
Gainera, bertako produktuak saltzen dugun esnearen ia %50 hartzen du, arrautzen %60, eztiaren %50 eta %30 baino gehiago ardoak (bereziki Arabako Errioxa) eta apardunak (sagardoak) bezalako kategorietan.
"[Tokiko produktuen] prezioa beste aukera batzuenaren antzekoa izan daiteke, edo, kasu batzuetan, pixka bat handiagoa, baina diferentzial hori eskaintzen dituen onura ugariek justifikatzen dute"
Nola definitzen du Eroskik tokiko produktua?
Kategoria bakoitzak bere definizioa du, eta hori lur bakoitzak eskain dezakeenaren araberakoa da. Gure helburua da jarduten dugun komunitate bakoitzean aberastasuna sortzea, garapen jasangarrian laguntzea eta inguruko produktuen balioa defendatzea.
EAEn, adibidez, lurraldean ekoitzitakoa bakarrik hartzen dugu tokiko produktutzat: hurbiltasun osoko produktua da, kilometrorik egiten ez duena, eta, gainera, baldintza zehatzetan lantzen edo lantzen dena.
Kalitatezko marka duen produktua sustatzen dugu bereziki, horiek zaintzen diren ekoizpen-prozesuak bermatzen baitituzte. Horregatik, lankidetza estua dugu lurraldeko kontseilu arautzaileekin (Idiazabal, Euskal Sagardoa, Arabako Errioxa, Eusko Label, etab.).
Zein produktu motatan bermatzen duzue tokikotasuna?
Gure dendetan, bertako produktua argi eta garbi identifikatuta dago, errazago aurkitzeko. Tokiko ekoizpen handiena duten kategorietan espazio espezifikoak eskaintzen ditugu. Adibidez, EAEn barazkietan, gaztetan, arrain-kontserbetan edo txakolinetan gertatzen da hori. Jatorriari buruzko informazioa ematen dugu, bai eta kalitate-markei eta jatorri-deiturei buruzkoa ere, kontsumitzaileentzako berme baitira.
Gainera, tokiko erreferentziak garatzen ditugu gure marka propioen barruan (Eroski, Seleqtia edota Natur). EAEn 450 erreferentzia lokal baino gehiago ditugu, horietako askok kalitate-zigiluak dituzte, eta horrek berme bikoitza eskaintzen du: Eroskirena eta zigilu ziurtatzailearena.
Erreferentzia-sorta zabala duzue, baina nola egiten duzue tokikoen eta bestelakoen oreka bilatzeko?
Eskuragarritasuna dagoenean, tokiko produktuari ematen diogu lehentasuna. Ez badago, gertuko beste erkidego batzuetako produktuetara jotzen dugu. Gure dendek aukera zabala dute, kontsumitzaileek asko baloratzen duten balioa, aukeratzeko aukera ematen dielako. Informazioa ematen dugu, erabaki kontzienteak eta informatuak har ditzan, baina azken erabakia norberarena da beti. Esan bezala, kontsumitzaileak gero eta arduratsuagoak eta zorrotzagoak dira, eta hala erakutsi dute azken urteotan. Horregatik, garrantzitsua da aukera ematea.
"Eskuragarritasuna dagoenean, tokiko produktuari ematen diogu lehentasuna. Ez badago, gertuko beste erkidego batzuetako produktuetara jotzen dugu"
Tokikoa garestiagoa da?
Tokiko produktua ez da nahitaez garestiagoa, baina bai balio erantsi handiagoko produktua, eta garrantzitsua da bi kontzeptu horiek bereiztea. Prezioa beste aukera batzuenaren antzekoa izan daiteke, edo, kasu batzuetan, pixka bat handiagoa, baina diferentzial hori eskaintzen dituen onura ugariek justifikatzen dute. Produktu horiek, hurbiltasunagatik ingurumen-aztarna murrizten dute, lurraldearen ekonomia errazten dute eta freskotasun eta trazabilitate handiagoa bermatzen dute. Kasu askotan, kalitate-zigiluek edo jatorri-deiturek babesten dituzte, eta ekoizpen-prozesu zainduagoak eta iraunkorragoak ziurtatzen dituzte, bai ingurumenari dagokionez, bai gizarteari dagokionez.
Gainera, lokala kontsumitzean, ekoizpen-sare hurbila eta askotarikoa mantentzen laguntzen ari gara, eta hori bereziki garrantzitsua da landa-eremuetan, lehen sektoreak funtsezko eginkizuna baitu. Inguruneari egiten zaion ekarpen hori balio bihurtzen da komunitate osoarentzat.
Eroskin, horrelako produktuak kontsumitzaile guztientzat eskuragarri egon daitezen lan egiten dugu, eta, horregatik, tokiko produktuaren inguruko sustapen-ekintzak indartu ditugu, batez ere inflazio-testuinguru batean. Gure aurrezpen-kanpainetan sartu dugu, lehiakortasun-posizioa hobetzeko eta aukera errazteko.
Azken batean, tokiko produktua ekonomikoki eskuragarria izan daiteke eta, aldi berean, kalitatearen, jasangarritasunaren eta gure ingurunearekiko konpromisoaren aldeko apustu garbia da. Azken inflazio-aldian, aurrezteari buruzko kezkari erantzunez, tokiko produktuaren sustapena indartu dugu, lehiakortasun-posizioa nabarmen hobetuta eta gure aurrezki-kanpaina guztietan sartuta.
Tokikotasunaren aldeko apustua zenbaitetan kontsumo eredu baten alde egiten duen apustuarekin dela dirudi, baina poltsiko ikuspegitik izan daiteke apustu ekonomikoena?
Eskaintzen dituen balio guztiei erreparatzen badiegu, bertako produktua, batez ere gure marka propioena, eskaintzen dugun kalitate/prezio erlaziorik onena da. Eta inguruari, lurraldearen garapen ekonomikoari eta iraunkortasunari ematen dien balioa kontuan hartzen badugu, zalantzarik gabe, aukera ezin hobea da.