Arizonako (AEB) unibertsitateko Hendrik Bessembinderrek azken 90 urteetan 86 akziok (soilik) sortu duten aberastasuna merkatu osoko akzioek sortu duten aberastasunaren erdia izan dela ondorioztatu du. (Merkatuetan) sortutako aberastasun osoa puntako bilakaera izan duten ehun bat akzioei zor zaie; beste %96a osatzen duten akzioek, orokorrean, epe laburreko zor publikoak emandako errentagarritasuna (besterik ez) lortu dute. Beste ikerketa batek 1990tik 2020 arteko hiru hamarkadak jarraitu ditu, eta ondorioztatu du 64.000 akzio publikok (merkatu publikoetan salerosten direnak; ez kapital pribatua) hilabeteko zor publikoak lortutako errentagarritasun bera lortu zutela. Kapitalismoa horrelakoa izan da; aktore gutxi batzuk merkatuen onurak lortzen dituzte; besteek itzultzen dutena bankuko aurrezpen kontuek itzuliko luketena da. Hori berez ez da txarra ekonomiarentzat.
Inbestitzaileek bi eratara aurre egin diezaiokete errealitate honi; irabazleak izango diren akzio horiek asmatzeko ahaleginetan ekin eta indizea baino hobeto egingo dutela espero, edo gehiegizko kontzentrazioaren arriskua ekidin eta kapitalizazio haztatuko indize funts batean dirua jarri. Historiak erakusten du itzuliko duen errendimendua ona izango dela.
Beti estua den AEBetako burtsa, orain ohi baino estuagoa (aktore gutxi batzuk merkatu osoaren emaitzaren erantzule direnean) da; adimen artifizialetik (AA) etekin gehien lortzen dituzten Zazpi Bikainak deritzen plataforma teknologikoak saihestu gabe zaila da indizeaz aldatzea.
Aurtengo urtarriletik, Deepseek enpresa txinatarrak bere txipak aurkeztearen ondorioz, AAko zazpi enpresa erraldoi horiek beste AEBeko enpresek baino hobeto aritu dira merkatuan salmentei dagokienez. Mundu mailan, ostera, dolarraren ahultasuna dela eta, epe honetan Zazpi Bikain horiek ez dute munduko gainerako akzioen errendimendua gainditu.
Ziklikoak diren akzioek (ziklo ekonomikoarekin mugitzen direnak) babes akzioak (ekonomi zikloa dena dela emaitza egonkorrak lortzen dituztenak) inoiz ezagutu gabeko moduan gainditu dituzte, nahiz eta muga-zergek mundu mailako jarduera ekonomikoa kolpatu dezaketen.
Beti estua den AEBetako burtsa, orain ohi baino estuagoa (aktore gutxi batzuk merkatu osoaren emaitzaren erantzule direnean) da
Ekonomia arrazionala da; teknologia enpresa erraldoi horien inbertsioa AAn ikaragarria da; AEBeko BPGren hazkundearen %1 bost enpresen kapitalak egin dute. AAk enpresa guztien produktibitatea handitu beharko luke; momentuz onurak oso kontzentratuak daude gutxi batzuengan.
Arriskuaren ikuspuntutik, megakapitalizazio enpresa handi horiek merkatu osoko norabidearekiko oso sentikorrak dira (“beta” bezala ezagutzen dena). Jaitsiera orokor bat balego, enpresa horien akzioak arriskutsuak lirateke, merkatuari dioten esposizioagatik.
Merkatu-zabalera (merkatuetan zenbat akziok egiten duten gora jaisten diren akzioekin alderatuz) normala ez den estutasuna izateak (gutxi batzuen igoera / jaitsiera merkatu orokorraren emaitza baldintzatzen dutenean) aktiboen kudeatzaileen bizitza zailagoa egin eta espekulazio handiagoa sortzen du; apirilaren 9tik (Liberation day) S&P indize amerikarra %27 igo da; hori ez da ezer errentagarritasunik ez duten enpresa teknologikoek, laburrera salerosten dituzten enpresek (espekulazio hutsa) edo Bitcoin berak izan duten bilakaerarekin konparatuz. Erraz gainditu dute S&Pren %27…
Inportatutako botiken muga-zergak %250eraino igotzea neurtzen ari da orain Trump; mehatxu horiek ezin dira gutxietsi. Farmazia produktuetan ezarriko lituzken gain-kostuak hornitzaile giltzarri batzuk izango lituzke jomugan, besteak beste, Europar Batasuna, India eta Singapur. Joan den urtetik, produktu farmazeutikoak AEBeko bosgarren inportazio kategoria bezala sailkatu ziren. Irlandak AEBeko botiken inportazio guztien ia laurden bat esportatzen ditu berak bakarrik. EBrako eta Indiarako farmazia-produktuen indizeek agerian uzten dute arriskua baduela sektore honek inbertsiogileentzat. Inpaktua tamainaren eta AEBrekiko espozizioaren arabera zehaztuko da. Horrelako neurri protekzionista oldarkorrek AEBeko etxeko enpresei mesede egin beharko liekete, baina hori ez da merkatuetan islatu. S&P1500 farmazia kohortearen indizea Indiako kohorte bereko indizea baino gehiago jaitsi da! Zergatik AEBeko farmazeutiken balioespen baxu hori? Azken tarifak gaur egungoak baino baxuagoak izango direlako eta ez dutelako nahikoa babestuko AEBeko farmazia industria.
Inportatutako botiken muga-zergak %250eraino igotzea neurtzen ari da orain Trump; mehatxu horiek ezin dira gutxietsi. Farmazia produktuetan ezarriko lituzken gain-kostuak hornitzaile giltzarri batzuk izango lituzke jomugan, besteak beste, Europar Batasuna, India eta Singapur
Farmazia sektorearen marjina gordinak, oro har, %85 ingurukoak dira, irabaziak banatzeko akordioak alde batera utzi ondoren. Era berean, industriaren salmenten %55 inguru AEBeko markako sendagaien salmentatik eratorritakoak dira. Manufaktura kostuak %50 igota ere salmenta globalen %7,5 suposatuko luke eta txikiagoa ere izan daiteke, enpresa askok AEBeko fabrikazio aztarna garrantzitsuak lituzketelako eta herrialdeko botiken salmentak fabrikazio kostuen zati bat muga zergetatik aske egonda salmentekiko afekzioa gutxituko lukeelako. Horrez gain, kontuan hartu behar da biofarmako enpresek bere kostu gehigarriak prezioak handituz orekatzeko duten gaitasuna. Botikak garestiagoak izateak ez luke kontsumitzaileen artean harrera onik izango.
Finantza industria
AEBen, arrisku kapitaleko arau berria, bankuek eutsi behar dioten kapital-koltxoia nola kalkulatzen duten sinplifikatzen duena, 2026ko lehen hiruhilekoa baino lehen irits liteke. 2023ko banku-krisiaren ondoren aurkeztu ziren Basilea III-ko proposamenak kontuan hartuta atzera pauso handia da. Trump 2.0 desarautzeko agenda oldakorrean aurrera egitea suposatzen du. Scott Bessente Altxorreko idazkariak dionez “kreditu pribatuaren hazkundeak esaten dit banku sistema gehiegi arautua izan dela”; planteamendu honen arabera, desarautzeak irabaziak eta akzioen prezioei mesede egingo die.
Desarautze hori banku-kapitaletik harago doa. Finantza sektorea ere bultzatu beharko luke. Trumpek aurreko astean agindu bat sinatu zuen pentsio planek aktibo pribatuetan inbertitu ahal izateko, kriptoetan barne. Mugimenduak errentagarritasun potentziala eta aurreztaileentzako arriskuak planteatzen ditu, eta, aldi berean, kotizatutako finantza-taldeen etekinak bilatzen laguntzen du.
Desarautze horren oinarriak Carter, Reagan eta Clinton administrazioen funtzezko erreformak gogoratzen ditu, Wall Streeten sekulako jarduera bultzatu zutenak eta mundu mailako finantza krisia ekarri zutenak.
Europar Batasunak, Erresuma Batuak eta Kanadak atzeratu egin dute bankuen kapital estandar zorrotzagoak ezartzea Basilea III Endgame delakoaren esparruan AEBek arau berriekin nola jarraitzen duten ikusteko zain dauden bitartean
Historikoki AEBeko finantza desarautzeak mundu osoko lehia globala bultzatu du. Nahiz eta beste tokietako erregulatzaileek ez duten ardura bera, bankuetako arauak malgutzeko AEBeko programak aurrera egin ahala, beste batzuk aurreikusitako “estutzeak” atzeratu eta mundu finantza krisi osteko arau batzuk arintzea erraztuko luke. Europar Batasunak, Erresuma Batuak eta Kanadak atzeratu egin dute bankuen kapital estandar zorrotzagoak ezartzea Basilea III Endgame delakoaren esparruan AEBek arau berriekin nola jarraitzen duten ikusteko zain dauden bitartean.
AEBeko desarautzeak Europako bankuei egin diezaieke mesede gehien; Europan eta Txinan pizgarri fiskalak AEBen baino indartsuagoak dira; muga-zergak inflazionistak dira AEBen eta deflazionistak beste leku guztietan, banku zentral batzuei interes tasak murrizteko aukera emanez. Dolarra geroz eta ahulagoa da. Azken batean, banketxe sektorearen desarautzeak, epe laburrean behintzat, hedapen fiskalarekin eta dirua arintzearekin batera, hazkunde globalaren alde egin beharko luke, eta muga-zergen galga konpentsatuko luke; epe luzean erregulatzaileei eta finantzen autokontrolei legozkieke 2008ko hondamendi espekulatiboa errepikatzea saihestea.