Munduan zehar dauden banku zentralak inflazioa jaisteko interes-tasak bortizki igotzen ari dira, eta banku komertzialei ordaindu behar dizkien interesak haien (balantzeko) aktiboetatik jasoko dituzken etekinak baino handiagoak direnez, gehienek galera handiak izango dituzte. Euroguneko banku zentralek ia 70.000 milloi euro ordaindu behar dizkiete banku komertzialei banku zentraletan dituzten gordailuen ordainsari gisa.
Aurreko hamarkadan Euroguneko banku zentralek etekin ugari izan zituzten —2012-2021 tartean 300.000 milioi euroko etekinak—, batez ere epe horretan erositako bonuen errentagarritasuna eta banku komertzialek banku zentraletan zituzten gordailuen interes-tasa negatiboen ondorioz lehenegokoek banku zentralei egin zizkien ordainketengatik.
Etekin horien zati bat etorkizunean gerta zitezken galerei aurre egiteko erreserbak eratzen erabili ziren. Beste etekinak estatuetako gobernuen esku gelditu ziren (diru agintaritzak nazionalizatuta dauden heinean). Etekinen zati bat estatuetako finantza ministerioetara bideratu izan da; beraz, banku zentraletatik jasotzen diren dibidenduen murrizketek estatuetako finantza publikoetan eragina dute. Galera handiegiak bihurtuz gero, estatuen aldetik banku zentralak “erreskatatu” beharko lirateke eta horrek banku zentralen independentzia kolokan jarriko luke, haien erabakien gain presio politikoa areagotuz.
Banku zentralen jokoa
Banku zentralek eta erreserba federalek badute abantaila bat: haien balantzeko aktiboak mantendu ditzakete berriz errentagarriak izan arte. Bestela esanda, estatuen eskutik etorriko liratekeen erreskateak ekidingo lituzkete. Baina banku zentralen balantzean ondare garbi negatiboa mantentzea kritikagarria litzateke, batez ere goranzko inflazio ingurune baten. Banku zentralek inflazioaren borrokan sinesgarritasuna izan nahi duten heinean haien kontuetan ondare negatiboa mantentzeak aurkako eragina izango luke.
Banku zentralek inflazioaren borrokan sinesgarritasuna izan nahi duten heinean haien kontuetan ondare negatiboa mantentzeak aurkako eragina izango luke
Europako Banku Zentralaren (EBZ) beste diru-sarrera bat zirkulazioan dauden billeteen %8ren interesak lirateke. Tasa-igoerek, kasu honetan, sarrera handiagoak suposatu dituzte. Baina momentuz, azken urteko galerak orekatzeko galdu-irabazien erreserbatik 1.627 milioi euro erabili behar izan dira 2022. urte fiskala zarratzeko. Emaitza horien arrazoiak eurosistemaren finantziaketa-eragiketa nagusien tasa igoeretatik datoz. Hau da, EBZren interes-tasen igoeratik.
Ekonomia lurreratu behar, hegazkin bat bezala
Egungo egoera azaltzeko ekonomia banku zentralek edo erreserba federalek lurreratu behar duten hegazkin bat balitz bezala irudikatu (inflazioa jaisteko lurreratu behar dena). Bi eratara lurreratu daiteke: softlandinga —ekonomiaren atzeraldia pairatu gabe edo, behintzat, atzeraldi leuna pairatuz— eta hardlandinga —ekonomiaren atzeraldiarekin—.
Merkatuetan eztabaida nagusia (ekonomiaren) hardlandinga edo (ekonomiaren) softlandinga den bitartean, zenbakiak erakusten dutena zera da: ekonomia ez dela oraindik prestatu “lurreratzeko”. Ameriketako Estatu Batuetako eta Alemaniako bi urteko iraupena duten bonuen interes tasak maximo berri bat ezarri dute azken egunotan beraz ekonomia ez da jarri interes tasen beherakada (lurreratze pista) ikusten den puntuan oraindik..
Merkatuetan eztabaida nagusia (ekonomiaren) hardlandinga edo (ekonomiaren) softlandinga den bitartean, zenbakiak erakusten dutena zera da: ekonomia ez dela oraindik prestatu “lurreratzeko”
Ez lurreratzea ez da aukera! Lurreratzea ezin bestekoa da; luzatzen den bitartean, behin-behineko crash baten arriskua handiagotzen ari da. Interes-tasen igoerak ekonomian eragina izan arte denbora tarte bat pasatzen da gehienetan; zenbat eta igoerak handiagoak izan atzeraldi, orduan eta arrisku aukera gehiago.
Gorakada 2024ra arte?
Merkatuak lehenengo aldiz aurreikusten ari dira EBZren interes tasen igoerek 2024 arte luzatu daitezkeela. Alegia, %3,9 2024ko otsailera arte. AEBen argitaratu diren inflazio (goranzkoa) eta hazkunde ekonomiko zenbakiek zapuztu egin dute urte hasierako esperantza, interes-tasek berandu baino lehen beheranzko bidea egin zezaketenarena, alegia.
Euroguneko azpiko inflazio tasa %5,3an mantenduko da otsailean (uste orokortuena). Ondorioz, martxoko EBZko batzarrean 50 oinarrizko puntutan tasak igoko direla pentsa liteke. AEBeko erreserba federala tasak murrizteko moduan egongo da urte amaierarako, baina bitartean EBZk interes tasak 2024 urtean zehar beren gorenean mantenduko dituen ustea geroz eta zabalduagoa da.
Merkatuak lehenengo aldiz aurreikusten ari dira EBZren interes tasen igoerek 2024 arte luzatu daitezkeela.
Beraz, lurreratu behar den hegazkinaren irudia baino, ur gainean dagoen pilota irudia egokiagoa da. Batzutan banku zentralek eta erreserba federalek pilota urperatzeko indarra egin behar dute (inflazioa hozteko), baina behin presio hori askatuz, pilota berriz ur gainera dator bere berezko bidea jarraituz. Olatu ziklikoen ondorioz, alde batetik bestera doa pilota.