Batzuentzat, aski ezaguna da tasa igoeretatik 12 eta 24 hilabeteko tartea behar dela haiek prezioetan eragina izan dezaten. 70eko hamarkada osoan politika murriztaileak mantentzea beharrezkoa izan zen inflazioa kontrolpean izateko.
Beste batzuentzat momentu honetako inflazioa ez da eskariaren arazoa (eskaerak gora eztanda egin duelako) eskaintzaren arazoa baizik; eta eskaintzaren ikuspuntutik banku zentralek ez dute zeregin handirik. Hauen diru politikek etorkizunera begira bai ostera! Eskaintza handitzerakoan inflazioak behera egin du jadanik eta banku zentralek ezarritako tasa igoerek ekonomia jarduera gogortzen duten heinean, etorkizuneko arrisku nagusia deflazioa da.
Aurreko astean, mundu mailako hiru banku (zentral) handiek (AEBako FEDak, Europar Batasuneko EBZak eta Japoneko Bankuak) euren moneta politikari buruzko erabakiak hartu zituzten. Hirurek interes tasak igo dituzte (Japoneko Bankuak azken zazpi urtetan mantendutako interes tasen kontrol politika malgutu du, eta horren eraginez hamar urtetarako zorraren interesak igo dira, baita diru erraztasuna gutxitu ere).
Eskaintza handitzerakoan inflazioak behera egin du jadanik eta banku zentralek ezarritako tasa igoerek ekonomia jarduera gogortzen duten heinean, etorkizuneko arrisku nagusia deflazioa da
Interes tasa handiagoekin, enpresek mailegua eskatzeko gogo gutxiago dute; zorra garestitu eta inbertsioaren finantzaketa zailagoa egiten da. Tasen igoeren ondorio batzuk ikusgai izan beharko lirateke dagoeneko...
Pasa den asteartean, EBZak euroguneko banketxeen maileguen txostena argitaratu zuen; aurtengo lehen laurdenetik bigarrenera maileguen eskariek inoizko jaitsierarik handiena izan zuten (laurdenetik laurdenera) txostenaren arabera, eta arrazoi nagusia zein zen galdetuta interes tasen maila zela azaltzen zuen.
Tasen igoerak dakarren arrisku nagusienetakoa konpainiek zorrak ez ordaintzea da (default). AEBko konpainien “ez ordaintze” arriskua historikoki kontuan hartuz baxu dago; azken hilabeteetan ostera zerbait gora egin du tasen igoeraren ondorioz zorraren ordainketa garestitu delako. Merkatuek ez dute hau arrisku handitzat jotzen; errentagarritasun handiko bonoak (arriskutsuagoak izateagatik interes tasa handiagoa errentatzen dute) zor publikoarekiko ordaintzen duten interes gehigarria %4ren azpitik dago.
Kontsumitzaileek euren erosketak egiteko portaera aldatzen duten heinean, ondasunetatik zerbitzuetara, inflazioa ere ondasunetatik zerbitzuetara pasatzen ari da (bidaien sektorea kasu)
Anomalia honen arrazoia konpainietako diruzainek 2021. urtean zehar banku zentralek tasak hutsean utzi ondoren aukera hori baiatu eta epe luzerako zorpetu zirela izan daiteke. Hala, zor horren kitatze epea bukaerara heldu arte moneta politikek ez lukete eragin handirik izango. Hau nahikoa ez balitz, gaur egun epe laburreko tasak epe luzerakoak baino altuago daudenez, enpresak banketxeei uzten ari dira (dirua deposituetan ezarriz), eta ondorioz konpainien etekinak handitu dira (ez beraz lukurreriaz inflazioa sortu dutelako) eta atzeraldia berandutu.
Beste batzuen ustez, inflazioa mugitzen ari da. Kontsumitzaileek euren erosketak egiteko portaera aldatzen duten heinean, ondasunetatik zerbitzuetara, inflazioa ere ondasunetatik zerbitzuetara pasatzen ari da (bidaien sektorea kasu). Zerbitzuen inflazioa zurrunagoa da eta zuzenean soldata igoera bezala adierazten da lan merkatuaren bitartez. AEBn eta Erresuma Batuan ikusten ari gara. Soldata altuagoak prezio gorakada dakarren atzeraelikadura begiztaren beldur, banku zentralek bigarren bolada baten efektuak ekiditearren era erabakigarrian eta tentuz tratatzen dituzte inflazioaren joera ezberdinak.
Inflazioa gainditu da?
Goldman Sachsen inbertsio ikerketak argitaratutako datuen arabera (ondorengo koadroa), mundu mailan arazoa kontrolpean dagoela dirudi.
“Trimmed” metodologia erabiltzen du; hau da, baztertu egiten ditu bai goitik eta bai azpitik aldentzen diren emaitzen kopuru bat (kimatu egiten ditu datuak). Bi koadro dira; batak hilabeteko inflazioa neurtzen du (puntu bakoitzean azken hilabetea kontutan hartuz neurtutako inflazio “core”a; azpikoa) eta bigarren koadroak hiruhilekoko inflazioa (puntu bakoitzean azken hiruhilekoko neurtutako inflazio “core”a)
Emaitza adoretsua da.
Merletak
Txori mota berri bat sartuko dugu ekonomia hiztegian: merletak, The Martlet ingelesez. (aurretik erabili izan ditugun belatzak eta usoez gain)
Belatza erabili izan dugu datu ekonomikoak indartsuak direnean goranzko joera bat adierazteko. Batzuetan ekonomia gehiegi ez berotzeko balazta zapaldu behar denean (adibidez interes tasak igoz), belatz egoeran egiten da.
Usoak, ostera, datu ekonomikoak ahulak direnean eta bultzada emateko neurriak hartu behar direnean erabiltzen dira.
Merletak txori mitologikoak dira (ez dira existitzen) eta usoak eta belatzak ez bezala ez dute oinik eta ezin dute lur gainean ibili; euren zoria betirako hegan egitean dago (argazkia artikuluaren amaieran).
AEBko (eta nolabait Espainiar estatukoa azken boladan) ekonomia merleta egoera bezala identifikatu genezake eta akzio merkatuak ere merleta egoeran mantentzen ditu.
Azken datu ekonomiko positibo batzuk aipatzearren; barne produktu gordinaren urteko aurreikuspena igo, kontsumitzaileen erosketak goranzko joeran, S&P indizearen urte amaierarako emaitzak gorantza berrikusi, lan merkatua indartsua mantendu eta azken lau hamarkadetako inflazio altuena hoztea lortu da. Badirudi atzerapen mehatxurik ez dagoela.
Datu ekonomiko ezkorrak ere azaleratu dira (usoak); likidezia adibidez. Diru kopurua geroz eta eskasagoa da, eta M2 diru zabalaren eskaintza txikiagoa da Japoniatik datorren diru merkearen murrizketak eskasia areagotuz.
Merkatuak ustekabean tendentzia baikorrean dabiltza. Badirudi ekonomiak ez duela lurreratzeko asmorik eta merkatuen etorkizunerako oso garestia bihurtu daiteke.
Merleta bat