2022ko udan, The Economist aldizkariak oso artikulu interesgarria argitaratu zuen automobilgintzan gertatzen ari diren aldaketei buruz. Automobilgintzako osagaien hornidura-kateko aldaketei eta auto-fabrikatzaileei buruzko artikuluan “Teslafikazioa” aipatzen zen, hau da, balio-katearen kontrol integralerako joera (Tesla ereduaren arabera). Balio-katearen kontrol integrala epe laburreko emaitzak bilatzen zituen kostuek gidatutako kanporatzearen aurrean defendatzen da.
Une haietan, emaitzak emaitza, Tesla markak mirespena sortzen zuen, eta lehiakideekiko marka-pertzepzio positiboa mantentzen zuen, erlijio-fede gisa. Badirudi pertzepzio hori aldatzen ari dela, eta, pixkanaka, sortzen duen pertzepzioa neutroa edo are negatiboa bihurtzen ari dela. Horri laguntzen dio, seguru asko, enpresak galdu egin zuela 2022an merkatuan zuen kapitalizazioaren zati handi bat (nahiz eta orain errebote batean egon). Kalitatearen mitoa ere desagertu egin da. TÜVk Alemanian egindako azterlanek erakusten dutenez, Teslak ekoitzitako autoen kalitatea makala da. Twitter erostean Elon Muskek duen portaera gehitzen badugu, deskreditua erabatekoa da.
Elon Musken birtartez Tesla eta Twitter enpresak elkartu ditugun bezala, orain dela gutxi arte oso desberdinak ziren bi industria elkartu behar ditugu: automozioa eta softwarea. Gaur egungo autoak gero eta gutxiago bereizten dira ibilgailuaren oinarrizko ezaugarrietan, eta gero eta gehiago dira digitalagoak diren beste ezaugarri batzuetan. Zilegitasun osoz autogintzako enpresa handiek teknologia digital horren balio erantsia babestu behar dutela uste dute, eta “Teslafikazioa” ideiari jarraituz, software ekosistema itxi eta kontrolatuak sortzen saiatzen dira. Arazoa? Ez duela funtzionatzen, ezertarako ere ez.
Industriako enpresa handiek, hala nola Mercedes-Benzek, Hondak edo Wolkswagenek, plan handiak egin dituzte beren ibilgailuetarako softwarearen balio-kate osoa kontrolatzeko. Wolkswagen 3.000 milioi euro inbertitzen ari da 2026ra arte softwarean. Inbertsio horiek guztiek arrisku handia dute, baina arrisku handiena geldi geratzea da. Zenbait fabrikatzailek, hala nola Stellantisek (Citroen, Opel, Fiat, Peugeot, Chrysler…), dagoeneko iragarri dituzte zorigaiztoko zifrak; izan ere, 20.000 milioi eurotik gorako diru-sarrerak espero dituzte 2030ean, softwarearen eguneratzeei esker.
Bai, autoak insert coin to continue eratako plataformak bihurtzen ari dira, eta, prestazio guztiak erabiltzeko, Spotify edo Netflixen antzeko harpidetzak izan beharko ditugu. Bide onetik doan aldaketa da? Ez dirudi, ez. Badirudi software hornidura-kate osoa kontrolatzeko ideia gaizki doala, eta horren erakusgarri dira Otonomo edo Wejo enpresak, bide txarretik doazenak.
Non daude, bada, aldeak automobilgintzako enpresa lider baten eta softwarearen industriako enpresa lider baten kontrol-ereduen artean? Mila gako daude, baina niretzat nagusia softwarearen industriaren benetako ekosistemaren ideian dago, non batzuek besteen probetxua ateratzen duten, batzuek irabazi eta beste batzuek galdu egiten badute ere. Ekosistema errealak dira, meritokratikoak eta matrizialak, ez bertikalak. Horren adibide dugu, zalantzarik gabe, Apache ekosistema osoa. Ez da zaleen edo idealisten ekosistema bat. Softwarearen industriako enpresa handien interesez jositako mundua da. Izan ere, hainbat proiektu eta produktu arrakastatsu sortu dira, ehunka. Software-industriako enpresa handien diru-sarrerak sortzen dituzten produktu asko Apacheren zerrendatik datoz. Apacheren eredua inspirazio ona litzateke automobilgintzako enpresa handientzat, baina oraindik ere “Teslifikazioa” bezalako ereduetan oinarritzen dira, gainerako guztiaren gainetik kontrola bilatuz.
Dena ez doa gaizki, ez, ezkortasunaren gainetik badago bai mugimendurik. Automozioaren sektoreari eta haren behar digitalei aplikatutako filosofia horri jarraitzen dion ekimen bat CATENA-X da, Alemaniako automozioaren hornidura- eta fabrikazio-katerako GAIA-Xen bertikalizazioa. Bertan ere ez gara geldirik geratzen, eta pixkanaka antzerako ideiak indarra hartzen hasi dira. Horren adibide da GAIA-Xk Europan antolatzen duen seigarren Hackathona Bilbora datorrela, maiatzaren 3an eta 4an, TECNALIAk bultzatuta. Teknologia ezagutu eta probatu nahi duen oro, Azkuna Zentrora gonbidatuta!
Nork daki aipatu dugun enpresetakoren bat izango ote den etorkizuneko irabazle handienetako bat. Norbaitek galdetzen badit, edozein izan daitekeela uste dut, Tesla izan ezik, Elon Musk gidaritzan dagoen bitartean behintzat. Erabakiak hartzen jarraitzen duen bitartean, ez dut uste irabazlea denik. Mito handia dago enpresaburu horri buruz, guru tekno-sozial baten moduan ikusten baita. Oraindik bada PayPalen atzetik Musk jeinua izan zela uste duenik, historia oso bestelakoa denean. Benetako jeinua Peter Thiel alemana izan zen. Thielek eraman zuen PayPal arrakastara, eta, hari esker, Muskek diru asko irabazi zuen eBay enpresak PayPal erosi zuenean. Baina hori beste istorio bat da, beste artikulu baterako. “Gezürrak hürrünago eta famak handiago”.