EAEn energia-iraultza inspiratzailea sortzen ari da eta gero eta jende gehiagoren parte hartzea ikusten ari gara. Kontua ez da, besterik gabe, energia mota batetik bestera aldatzea; energia ikusteko eta erabiltzeko moduan erabateko eraldaketa da. Aldaketa horren muinean energia-kooperatibak daude, hau da, energia garbiak eta berriztagarriak erabiltzeko xedeaz ez ezik, elkarrekin benetako eragina egin dezaketela uste duten pertsonen komunitateak dira.
Energia-kooperatibak trantsizio justu batengatik lan egingo duten lan taldeak dira. Bazkide bakoitzak, kooperatiban inbertitzean, eguzki-panelak jartzen edo parke eolikoetan parte hartzen laguntzen du. Horrek, jakina, abantaila ekonomikoak ditu, hala nola argiaren fakturetan aurreztea edo energia gehiago saltzen dutenean aparteko zerbait irabaztea. Baina diruak bakarrik motibatu behar al ditu?
Energia-kooperatibak energia berriztagarrien ekoizpenean zentratzen dira, eta, horregatik, abangoardia gisa agertzen dira trantsizio energetiko bidezkoago eta iraunkorrago baterako bultzadan. Kooperatiba hauek iturri garbi eta berriztagarrien bidez energia sortzea ez ezik, energiaren merkatua ere birmoldatu nahi dute, guztientzako bidezkoagoa eta eskuragarriagoa izan dadin. Kideen motibazioa eredu-aldaketa hori bilatzea izan behar da, pobrezia energetikoa desagerrarazteko eta energia ondasun komuneko elementu bilakatzeko.
Errealitate honetan, Administrazio Publikoaren zeregina nabarmentzeko unea ere bada. Vaño (2023) bezalako egileek diotenez, sektore publikoaren eta pribatuaren arteko lankidetza funtsezko mekanismoa da helburu horiek lortzeko. Aliantza mota honek zerbitzu eta azpiegitura energetikoen eskaintza modernizatu eta demokratizatu nahi du, horrela eskaria modu eraginkorragoan kudeatzeko eta pobrezia energetikoari modu eraginkorrean aurre egiteko. Europar Batasuneko araudiak eta Espainiako legediak lege-esparru bat ematen dute, erkidego horiek sortzen eta garatzen laguntzen duena, eta aitortzen dute garrantzitsua dela erkidego horiek tokiko eremuan eta energia-trantsizioko prozesu zabalenean egiten duten ekarpena.
Energia-kooperatiba bateko bazkide bihurtzea kW-ordua merkeagoa izan dadin kontratu bat sinatzeaz harago doa; kide guztiek hitza eta botoa duten familia hedatu batekin bat egitea da. Hainbeste behar dugun trantsizio justuaren eragile bihurtzea da. Kooperatiba horiek demokratikoki funtzionatzen dute, eta horrek esan nahi du kide bakoitzak eragin dezakeela erabaki garrantzitsuetan. Jabetzaren eta parte-hartze aktiboaren zentzu horrek gizabanakoak ahalduntzeaz gain, komunitate osoa indartzen du.
Baina, dakizuen bezala, azkar eta ondo, usoak hegan. Gipuzkoako energia-kooperatiben bidea, logikoki, oztopoz beteta dago. Araudi konplexuetatik hasi eta erronka tekniko eta finantzarioetaraino, asko dago egiteko. Baina Administrazio publikoaren laguntza egokiarekin, kooperatiben arteko lankidetza sendoarekin eta energia berriztagarriei buruzko etengabeko hazkuntzarekin, kooperatibak ondo kokatuta daude erronka horiek gainditzeko eta hazten jarraitzeko. Alderdi indartsu bezala agertu beharko luke bazkideen batasuna helburu komun baten alde lan egiteko. Horregatik, motibazio ekonomiko hutsak kanpoan gelditu behar du.
Kooperatiben historiak argi eta garbi gogorarazten du, pertsonak kausa bateratu batengatik elkartzen direnean, aparteko aldaketak lor ditzaketela. Kontua ez da energia nola sortzen eta kontsumitzen den aldatzea bakarrik; energiarekin dugun harremana berriz definitzea ere bada. Etorkizun iraunkorrago eta justuago baten nahia ametsa ez ezik, elkarrekin lan egiten dugunean benetako aukera ere badela erakusten duen froga da.