Euskal Herriaren bihotzean, bakearen taupadak edozein gatazkaren zalapartak baino indar handiagoz entzuten dira. Hiri eta herrietako kaleak, askotan, gerrarik gabeko mundu baten aldeko aldarria egiten duten mobilizazio-agertoki bihurtu dira. Haizeen orrazia bezalako ikurrek mundua zeharkatu duten eszena historikoak utzi dituzte. Euskal herritarrek asko partekatzen duten jarrera horrek, bakearekiko konpromiso etikoa ez ezik, gerrek dakartzaten suntsipenekiko gaitzespen sakona ere islatzen du. Baina arbuio hori edozein zirkunstantziaren aurrean aldaezina al da?
Gatazkatik urrun egoteak eta, Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko presidenteak adierazi zuen bezala, "abstrakzioak" berebiziko garrantzia du gerrari buruz dugun pertzepzioan. Gure egunerokotasunetik urrun, gatazkak desitxuratu egiten dira, gure egunerokotasuna ia ukitu ere egiten ez duten itzal huts bihurtuz. Irudiak telebistan ikusten ditugu eta nahiago dugu kanala aldatzeko ariketa egin. Testuinguru horretan, gai probokatzaile bat sortzen da, eta ziur nago NATOko agintari askoren buruan dagoela: gerrako tentsioaren hazkundeak BPGa handitzea ekarriko balu -historiak esaten duenaren arabera-, armak ekoizteagatik eta saltzeagatik, eta horrek, aldi berean, ustezko “tokiko ongizate handiagoa” ekarriko balu, berdin jarraituko genuke gerraren aurka? Galdera horrek herritarren hausnarketara gonbidatzeaz gain, gobernuarentzako dilema etiko bat ere planteatzen du. Noraino gaude prest gure printzipioak ongizate materialaren mesedetan konprometitzeko? Galdera hau, guretzat dementziala dena, Sanchez edo Scholz bezalako buruzagientzat, ordez, ziur ez dela hain eroa. Atzeraldi egoeren aurrean, adibidez, Alemania "ustez" bizitzen ari dena, % 0,8ko hazkundeko diferentzialak dituelarik, gerraren botoi gorria duela urte batzuk imajinatu ere egingo ez genukeen herrialdeetara hurbildu dezake.
Egoera horretan, premiaz sortzen da gure paradigma ekonomiko eta politikoak berriro irudikatzeko beharra, bereziki gerra-konponbideen tentazioaren aurrean, epe laburrera arintze ekonomikoa agindu dezaketen arren, epe luzera suntsitzeko potentziala gordetzen baitute. Europako historiak, Schuman Adierazpena bezalako adibideekin, itxaropena eskaintzen digu, bakean eta elkarrekiko lankidetzan oinarritutako harremanak eratzea posible dela erakutsiz, ezberdintasunak gainditzen dituztenak eta etorkizun komun baten eraikuntzan zentratzen direnak.
Egoera egonkorreko (Steady State Economy) eredu ekonomiko baten proposamena dilema horren alternatiba gisa aurkezten da, non helburua ez den betiko hazkundea, baizik eta jasangarritasuna eta ongizate ekitatiboa. Eredu horrek aurre egiten dio ongizatea etengabeko hazkunde ekonomikotik soilik erator daitekeela dioen nozio tradizionalari, eta, horren ordez, bizi-kalitatea, justizia soziala eta ingurumen-babesa aberastasun materialaren metaketa mugagabearen gainean baloratzen dituen ikuspegi bat proposatzen du. Horrez gain, gaur egun modu negatiboan ikusten ditugun datu ekonomiak beste era batera ikusteko gaitasuna ematen digute.
Post-hazkunde egoera bat ezartzeko, eraldaketa sakonak egin beharko dira, arrakasta ekonomikoa ulertzeko dugun moduan, eta, horretarako, finantza-adierazleak ez ezik, ingurumen-inpaktua, baliabideen bidezko banaketa eta gizarte-osasuna ere baloratuko beharko dira. Testuinguru honetan, nazioarteko harremanek berebiziko garrantzia izango dute, nazioen arteko lankidetza ezinbestekoa izango baitda epe luzera bakea eta egonkortasuna sustatuko dituzten sistema ekonomikoak sortzeko, zatiketak sakontzeko eta gatazka-arriskua areagotzeko baino balio ez duen arma-lasterketa batean lehiatu beharrean. Hazkundearen eta atzeraldiaren ziklo suntsitzaileetan erortzeko aukeraren aurrean, bakea eta lankidetza lehiaren eta gatazkaren gainetik lehenetsiko dituen eredu bat lortu behar dugu. Hau ez da biziraupen ekonomikoaren kontua bakarrik, giza biziraupenarena ere bada, zentzurik zabalenean. Dilema etiko eta praktiko horrek gure gizartea definitzen duten balioei eta etorkizuneko belaunaldiei utzi nahi diegun ondareari buruz hausnartzera gonbidatzen gaitu. Benetako garaipena bakea ez ezik, gure planetaren eta gure espeziearen biziraupena bera ere mehatxatzen duten gerrei aurre egiteko dugun gaitasunean datza.
Bakearen alde egin dezagun bere dimentsio guztietan, ez bakarrik lurralde- eta ekonomia-gerrei, baizik eta gure gizateria komunaren ehuna urratzen duen edozein gatazkari.