Harremanak saretzen eta ahal bada euskaraz

2020ko itxialdia mugarri izan zen harremantzerako orduan, gero eta bakartiagoak izateko joera hartzen ari baikara. Hala ere, euskaldunak tradizioan ainguratuta gaudela diote askok eta askok, beraz, gure lagun-taldeak, edota harreman sareak mantentzeko joerarekin jarraitzen dugu, inolako ezbairik gabe. Lanera goazenean ere, ez gara bazter batean geratzen garen horietakoak, guztiz bestelakoak baizik, gure lankide taldea izatea gustatu ohi zaigu. Praktikan, ordea, nolakoak dira egunerokotasunean burutzen ditugun elkarrizketak? Labur eta sinple; gaztelania nagusi da hainbatetan.

Lanposturen batean hautagaitza aurkeztean, benetan ponpoxoa da euskara dakizula esatea, besteak baino gehiago ote zaren sentsazioarekin geratzen baitzara askotan, gainera. Hori gutxi balitz, lan-eskaintza lanpostu bihurtzea are eta hurbilago ikusten da, eta, nola ez, lan-elkarrizketara bestelako ziurtasun batekin joango zara. Hizkuntza egiaztagiria harrotasunez erakutsiko diozu elkarrizketatzaileari, baita curriculumean letra handi-handiz idatzi ere. Handinahikeria grina une batetik bestera itzali ohi da ondokoa entzutean: "elkarrizketa euskaraz egingo dugu orduan, ezta?". Aurpegiak erabat zurbil, hortzak estu-estu, eta lurrak irentsiko ote dituen desiran geratzen dira norbanako franko. “Es que me lo saqué hace diez años” edo “No lo hablo con nadie” izan ohi dira beti-betiko erantzunak, zoritxarrez.

Lan-arloan, gizarteko beste esparru ugaritan gertatzen den gisa, euskaldunak egon arren, erdaraz aritzeko joera izaten da nagusi; izan ere, hizkuntzaren ezagutzak eta erabilerak ez dute bat egiten inondik inora. VII. inkesta soziolingustikoaren arabera, azken 30 urteetan 12 puntu igo da euskaraz dakitenen ehunekoa, baina, egunerokotasunean entzuten dena oso bestelakoa da. 2024.urtean, Eustatek argitaratutako ikerketa baten arabera, soilik inkestatutako langileen %17k erabiltzen du euskara ohikotasunez lan-harremanak izateko, edota beste %10 gehitu genezake kontuan hartzen baditugu euskara gaztelania baino gehiago edota biak maila berean erabiltzen dituztenak. Lan-esparruak eta tokiko errealitate linguistikoak, nola ez, eragin zuzena du harremantzeko hizkuntza hautatzerako orduan. Izan ere, ez da gauza bera euskarak hezkuntzan duen presentzia edota justizian izan lezakeena, ezta Santurtzin burutuko diren euskarazko hartu-emanak edota Ondarrutarrek izango dituztenak.

Lan-eskubideak gora, lan eskubideak behera, zenbat protesta-ekintza, edota manifestaldi izaten ditugun gure kaleetan! Soldata hobeak, lanordu gutxiago, kontziliatzeko beharra aldarrikatu… borrokatu beharreko gaiak dira noski, baina, non geratu da gure hizkuntza-eskubideak aldarrikatzeko beharra? Argi dago, askorentzat lehentasuna ez den arren, euskal-hiztunok paper izugarri garrantzitsua dugu, lanean ere eroso aritzea gure eskubidea baita.

Administrazio publikoan burutzen ari diren gisa, jakintzatik harago joan eta normalizatzeko beharra dago, baita enpresa pribatuan ere. Horretarako, nola ez, borondatea da falta dena, bai erakunde pribatu, bai publikoen aldetik. Pizgarriak, lantaldearen ehuneko jakin batek euskara menperatu behar izatea edota erabilera sustatzeko proiektuak martxan jartzea ezinbestekoa izango da euskararen presentzia handitu dadin lan-munduan. Lana egin dezagun jo eta ke, eta euskaraz bada hobe!