Nor da talentua?

Azken urteotan “talentuaren” inguruko diskurtsoa inflazio betean bizi da. Enpresak talentua bilatzen ari direla diote. Batzuek erakarri nahi dute, besteek atxiki, eta beste askok biak. Baina gutxik azaltzen dute zertaz ari diren zehazki. Zer da talentua? Nor da talentua? Nork dauka eta nork ez? Eta behar bada garrantzitsuagoa dena: noren neurrira egiten da talentuaren definizioa? 

Askotan, “talentu” hitzak beste zerbait ezkutatzen du: sistemaren neurrira egokitzen diren pertsonak deitzen ditugu “talentu”. Ahal dela, bere burua gutxi zalantzan jartzen dutenak, errendimendu handikoak, komunikazio trebetasunak dituztenak, talde-dinamiketan aktiboak eta, noski, digitalak direnak. Horixe omen da gaurko “talentua”. Eta hortik kanpo geratzen direnak — era berean azkarrak, sentsibleak, konprometituak izan daitezkeen horiek guztiak— ez-talentutzat hartzen ditugunak. Ez dira “fit”. Eta bada garaia hori auzitan jartzeko.

“Giza-baliabideak” esaten genuen lehen, gero “talentuaren kudeaketa”, eta orain “pertsonak”, baina izena aldatzeak ez du harremana aldatzen. Enpresa edo administrazioak norbait kontratatzen duenean, balio bat bilatzen du. Baina oso gutxitan galdetzen diogu geure buruari: zer balio jartzen dugu guk mahai gainean haiek erakarri edo atxikitzeko? Benetan uste dugu guk aukeratzen dugula? Ez dut uste enpresa batek talentua erakarri eta aldi berean atxiki dezakeenik. Lehenengoa erakargarri izatea da eta bigarrena arduratsua izatearekin lotuko nuke akaso. Bat marketina da, eta bestea kudeaketa, eta bietan trebe izatea ez da ohikoena izaten, fantasia ez deitzearren. Ezta beharrezkoa ere. Erakarri nahi duenak etengabe promesa berriak asmatu behar ditu, eta atxiki nahi duenak, arduratsua izan taldean duen langileekin. 

Zer nolako harremana eraiki nahi dugu gurekin lanean ari diren horiekin? Egitura produktibo bat elkarrekin sostengatzen duten pertsonak dira ala baliabide bat, merkatuan eskuratu eta amortizatu beharrekoa? Nik ez dut talentuaren definiziorik, eta agian ez da beharrezkoa. Hitz horrek baino gehiago axola beharko liguke sinesgarritasuna, koherentzia, hezkuntza, konpromisoa, autonomia eta borondatea bezalako balioa dituzten taldekideak izatea; eta ohartaraztea, talenturik handiena askotan “ez-talentutzat” hartu dugun horretan ezkutatzen dela.

Aurreko astean izan nuen elkarrizketa batek piztu dit artikulu hau idazteko asmoa. Aldaketa demografikoaren kontzeptutik abiatuta, Euskal Herrian ematen ari diren aldaketen inguruan aritu ginen, eta bertatik atera zen “talentuaren gaia”. Guk talentuaren kontzeptuaren ideario komun bat egin genuen, baina zer dio gizarteak? Zer da guretzat talentua? Zaintza-lana, lehen-sektorea, ostalaritza…oparoa duen herrialde batek, zer du talentutzat? Zehaztu dezagun zein dugun erdigune, eta eraiki ditzagun bertatik errelato berriak.