1996ko hasieran Airtel Móvil izeneko telekomunikazio operadore ezezagun batek Telekomunikazio Softwarearen Garapen Zentroa sortu zuen Bizkaiko Parke Teknologikoan. Harrezkero ehunka profesional igaro ziren handik, eta operadore haren teknologian arrasto ona utzi zuten. 2006an, Vodafone multinazionalaren barruan, Ingalaterrako bulego urrunetan teknologia garapen talde horiek saltzea erabaki zen (Zamudiokoak eta beste asko beste hainbeste herrialdetan). Erabaki okerra, mingarria eta erabat suntsitzailea. Hori gertatzen da erabaki-zentroak milaka kilometrotara urruntzen direnean.
Orain, Vodafone España operadore osoa Zegona britainiarrari saltzen zaiola ikusiko dugu. Erabaki okerrez betetako istorio baten azken kapitulua da. Zegona ezaguna da 2018tik 2021era bitartean Euskaltelen akziodun nagusia izan baitzen. Operadorearen etorkizuna Euskaltelenaren oso antzekoa izan daiteke, Zegona ezaguna baita telekomunikazio- eta ikus-entzunezko sektoreko enpresetan inbertitzeko "erosi, konpondu eta saldu" (ingelesez, buy-fix-sell) negozio-ereduagatik. Bere negozioa konpainiak erostea da, emaitzetan haz daitezen, eta beren ustez hazkunde-puntu nahikoa lortu dutenean, eskaintzaile onenari saltzen dizkiote kutxa handitu eta irabaziak inbertitzaileei banatzeko. Bistan denez, emaitzetan hazteak epe laburrean eta gastu operatiboen murrizketan arreta jarri behar dela esan nahi du, eta horrek eragina izango du bere lan-ingurunean, hornitzaileengan edo bezeroengan.
Zegona eta Vodafonen arteko akordioa hainbat hilabete iraun duten negoziazio gogorren ondoren itxi da. Azken prezioa hasieran espero zena baino txikiagoa izan da, eta hori seinale txarra da. Markak oraingoa izaten jarraituko du. Izan ere, Vodafonek eta Zegonak marka-lizentziaren hitzarmena sinatuko dute, Espainian Vodafone marka 10 urtera arte erabiltzeko.
Lehenen Euskalteli eta orain Vodafoneri gertatu zaiona gainbehera handiago baten atal bat baino ez da. Zer gertatzen zaio telekomunikazioen sektoreari? 2022ko CNMC lehiaren merkatuko Espainiako batzordearen telekomunikazioen eta ikus-entzunezkoen urteko txostenaren arabera, egoera ez da oso ona.
Alde negatiboan, sektorea gutxi hazi zen 2022an. Negozioen diru-sarrerak % 0,8 eta % 1,5 bitarte baino ez ziren igo 2021ekin alderatuta (negozio-hazkunde negatiboa edo neutroa). Kontzentrazioa handia da, lau operadore nagusiek (Movistar, Vodafone, Orange eta Grupo MasMovil) diru-sarrera minorista guztien ia % 80 hartu baitzuten. Sektorean 5.765 milioi euroko inbertsioa egin zen, aurreko urtean baino %6,4 gutxiago. Zifra handiak, baina negozio gutxi.
Alde positiboan, zuntz optikoak (FTTH) hedatzen jarraitu zuen, eta teknologia horrekin egindako konexio aktiboak %8 hazi ziren. 100 Mb/segunduko edo gehiagoko konexio-abiadura duten lineen kopurua 15,8 milioikoa izan zen, guztizkoaren % 92,3. 5G estaldura biztanleriaren %86,3ra iritsi zen, nahiz eta erregistratutako trafikoa oraindik txikia den.
Non dago dekadentzia horren gakoa? Internet bidez eskainitako ikus-entzunezko edukien plataformetako harpidetzetan (OTT edo over the top ingelesez), 21,5 milioi harpidedun izan ziren, hau da, %13,8 gehiago 2021ekin alderatuta. Amazon Prime Video, Netflix, HBO eta Disney+ bezalako zerbitzuak eskaintzen dituzte plataforma horiek. Kasu honetan, operadoreak dira komunikaziorako eta zerbitzuen kudeaketarako azpiegituretan inbertitzen dutenak, baina ia ez dute OTT horien diru-sarrerarik ikusten.
Zer itxura du etorkizunak? GSMAk eta ETNOk, sare finko eta mugikorren operadoreak ordezkatzen dituzten elkarteek, Europako arduradun politikoei neurri ausartak har ditzatela eskatu diete EBk konektagarritasunean hurrengo hamarkadan izango duen lidergoa ziurtatzeko. Europa inflexio-puntu batean dago, eta beharrezkoa den politika-aldaketa behar du, etorkizunean Europan konektagarritasunean izango den lidergorako baldintza egokiak sortzeko eta kontinentea bere lehiakide globaletatik atzerago gera ez dadin.
Telekomunikazioen teknologia sareen birtualizazioak markatzen du, ‘telekoak’ enpresa tech-comm bihurtuz eta konektibitate funtzioak hodei publikora eramanez. Hala ere, Europak 174.000 milioi euroko inbertsio-tartea du gutxienez sareetan, eta Amazon Web Services, Microsoft Azure, Google Cloud eta Txinatik indartsu datozen Huawei bezalako hyperscaler batzuen kontzentrazioaren mehatxupean daude. Gaur egun, telekomunikazio-operadoreen eta trafiko-sortzaile handien arteko harremana desorekatua dago. Horrek zaildu egiten du etorkizuneko sareetan inbertitzea, eta Europako herritarrak eta enpresak desabantaila globalean uzten ditu.
Zenbaki handien eta enpresa multinazional handien ikuspegi horretan, gure artean dozenaka telekomunikazio-operadore txiki daudela nabarmendu nahi nuke, horietatik dozena bat edo Hegoaldeko lau lurraldeetan sakabanatuta. Enpresa txiki eta ertain hoiek estatuko AOTEC Telekomunikazio Operadoreen eta Internet Zerbitzuen Elkartean biltzen dira. Enpresa-erakunde profesionala da, eta tokiko telekomunikazio-operadoreen interesak ordezkatu, bultzatu, koordinatu eta defendatzen ditu beti ere estatu mailan. AOTECek sektoreko 150 enpresa baino gehiago biltzen ditu, telefonia, internet, telebista eta konektagarritasunean oinarritutako beste zerbitzu batzuk eskaintzen dituztenak. Aurre egin behar dieten erronkak operadore handien antzekoak dira, baina abantailak dituzte lurralde jakin bati lotuta daudelako.
Europako telekomunikazio-enpresen bluesa da. XX. mendearen amaieran, gure ekonomiaren lider izan nahi zuten, eta OTTek eta cloud zerbitzuen multinazional handiek menderatu dituzte. Bitxia bada ere, denak Estatu Batuetakoak dira. Etorkizunean tokiko zerbitzuetako operadoreek eta enpresek gure artean aurkitzen jarraitzea espero dut; bestala jai daukagu.