Asteburu honetan Euskal Herriko herritar asko fenomeno natural ikusgarri baten lekuko izan dira: aurora borealak. Zerua kolore more magikoz tindaturiko Gaztelugatxeko irudiak biralak egin dira sare sozialetan. Argi-ikuskizun hau liluragarria bada ere, eguzkiaren boterearen eta eguzki-erupzioek gure egungo teknologian eta telekomunikazioetan izan ditzaketen arriskuen oroigarri da.
Eguzkiak kanporatutako partikula kargatuek, eguzki-haizea izenekoek, lurreko atmosferarekin, magnetosferarekin zehazki, talka egitean sortzen dira aurora borealak. Fenomeno honen intentsitatea eguzki-partikula kantitatearen eta lurreko eremu magnetikoarekin duen interakzioaren araberakoa da. Eguzki erupzio berria, G4 intentsitatekoa, kaltegarria ez bada ere, eta herritarrei ikuskizun natural gogoangarria oparitu badie ere, beti onuragarria ez dela ohartarazi beharra dago. Izan ere, 2003an, intentsitate handiagoko eguzki-erupzio batek (G5) energia-mozketak eragin zituen Eskandinaviako herrialdeetan.
Aurora borealaren intentsitatea eguzki-partikula kantitatearen eta lurreko eremu magnetikoarekin duen interakzioaren araberakoa da
Eguzki-erupzio muturrekoaren kasuan, ondorioak are larriagoak izan daitezke. Gure gailu elektronikoek, smartphone eta ordenagailuetatik hasi eta auto eta etxetresna elektrikoetaraino, kalte egin diezaiokete eguzki-erradiazioaren bidez. Telekomunikazio-sareek ere eragin handia izan dezakete. Eguzki-erupzioak sortutako ioiek sareak ase ditzakete, eta Interneteko itzalaldiak eragin eskala handian. Azpiegitura kritikoek, hala nola informazioa biltegiratzen den eta Interneten funtzionamendua sostengatzen duten zerbitzariek kalte handiak jasan ditzakete, eta ezin da aurreikusi gaur egungo gizartearentzat izango lukeen eragina, teknologiarekiko gero eta mendekotasun handiagoa baitu .
Eguzki-erupzio batek lehen telekomunikazioak kolapsatu zituenekoa
Historiak erakutsi digu mehatxu horiek ez direla zientzia fikzioa. 1967an, eguzki-ekaitz batek milioi bat pertsona inguru elektrizitaterik gabe utzi zituen Quebecen. Erregistratutako eguzki-erupzio indartsuenak 1859ko udan izan ziren, itzalaldi orokorrak eragin zituen garai hartako sare elektriko hasiberrian, eta telegrafoa bezalako telekomunikazio-sistema primitiboei ere eragin zien, linea batzuek su hartu zutelarik.
Eguzki-erupzio handia noiz eta zein intentsitaterekin gertatuko den zehaztasunez iragartzea ezinezkoa bada ere, garrantzitsua da prest egotea. Gaur egun, intentsitate handiko eguzki-ziklo batean gaude, 2019an hasi zen eta hamaika urteko iraupena izango du. Aldi horretan, zehazki 2024an eta 2025ean, eguzki-aktibitate handieneko urteak izango dira. Komunitate zientifikoa alerta goiztiarreko sistemak garatzen eta eguzki-perturbazio horien ondorioak arintzeko neurrien bila dabil. Gure kabuz, neurri gutxi har ditzakegu, eta, besteak beste, gure gailu elektronikoak babesteko, eguzki-ekaitz gogorretan sare elektrikotik deskonektatu edo kanpoko disko gogorretan gure datuen segurtasun-kopiak egin ditzakegu.
Komunitate zientifikoa alerta goiztiarreko sistemak garatzen eta eguzki-perturbazio horien ondorioak arintzeko neurrien bila dabil
Eguzki-erupzioak ia kaltegabeak badira ere, gaur egun teknologiarekiko eta elektrizitatearekiko dugun mendekotasun handiak kaosa eragin lezake. Funtsezkoa da gizartea kontzientziatzea eguzki-erupzioen arrisku potentzialen inguruan, eta horrelako ekitaldiekiko erresistenteagoak diren teknologien ikerketan eta garapenean inbertsioa sustatzea. Horrela bakarrik ziurtatuko dugu etorkizunean aurora borealen ikuskizun natural ederra, eta ez gure bizimoduari mehatxua.