Pintxopotea Gasteizko ostegunetako arratsaldeetan auzoaren eta tabernen biziberritzearen ideia gisa hasi zen, eta aurrera egin du arabar nortasunaren ikur bihurtzeraino. Tradizioak, pintxo bat eta edari bat prezio eskuragarrian izateak, tokiko merkataritza eta ostalaritza dinamizatzeaz gain, gizarte kohesioa sustatu du.
Ostegunero eta astero, hutsik egin gabe, Euskal Herriko herri eta udalerri askotan egiten da, eta ospea irabazi du Euskal Herri osoan, eskualde bakoitzean hainbat aldaera dituelarik. Hala ere, bere funtsa bera da: topaketa eta abegikortasuna sustatzea, tokiko gastronomiarekiko errespetuzko giro batean. Gasteizen, tradizio hori bizitza sozialaren funtsezko unea da, eta Gorbea Gune Merkataritza Elkarteak ohitura hori bizirik mantentzearen garrantzia azpimarratu du.
Chiclanatik (Espaina) Gasteizera, ideia Gasteizko Gorbea kaleko elkarteko kide baten eskutik iritsi zen, duela 20 urte baino gehiago. Hasieran ideia ez zen guztiz argi ikusten, baina bazkide horren lanarekin eta kemenarekin, eta bere kideen laguntzarekin abian jartzea lortu zuten. Víctor Manuel Ibáñez, garai hartan elkarteko presidentea zen eta tabernetan kontsumitzean bezeroei "tapa" bat oparitzen hasi zen. “Chiclanan, Cadizen, “Un río de tapas” izeneko kanpaina bat egiten zuten. Kanpaina horretan hainbat establezimenduk tapa bat eskaintzen zuten ardoarekin”, kontatu du Ibañezek, hirugarren belaunaldiko merkatariak.
Cadizetik bereganatutako ohitura
Gorbea kaleko Merkataritza Elkartea 1990eko irailean hasi zen lanean, baina 1993ko abenduaren 2ra arte ez zen formalki eratu, kaleko merkatari gehienen kezkaren ondorioz, hiriarentzat berebiziko garrantzia duen merkataritza-gune erakargarri baten oinarriak ezartzeko.
Hamarkada bat baino gehiago igaro ondoren, elkartea oso sendotuta zegoela, egitasmoak zehazteko egin ohi zuten bilera batean, Ibañezek esan zuen Chiclanan igaro zituela oporrak, eta bertako tabernetan garagardotxo fresko batekin pintxo bat eskaintzen zietela. Elkarteko kideek ideia hori ostalaritzako bazkideei jakinaraztea erabaki zuten, eta kanpaina abiatu, Ardoaren Ibilbidea deiturikoa.
Zailtasunak bidean
“Ezin dugu esan lehen aldian ondo atera zenik”, esan du Ibañezek. Ostalariek aipatzen zuten hainbat desoreka gertatzen zirela, ardoaren prezioa, markaren eta jatorriaren arabera, asko aldatzen zelako, eta toki bakoitzean ardo desberdin bat ematen zelako. Era berean, pintxoaren prezioak errentagarri ez ateratzea eragiten zuela ere bazioten
Victor Manuel Ibañez: “Ezin dugu esan lehen aldian ondo atera zenik”
Zailtasunak aztertu ondoren, erabaki zuten kalitatezko produktua eskaini ahal izateko kostuak jaitsi beharko zituztela Kooperatiba handi batean bezala, hornitzaileekin hitz egin zuten guztiek ardo on bat eskaintzeko, baina prezio hobean erosita, eskaera handiagoa eta bateratuagoa eginez. Horrela, bisita bakoitzean bezeroak mokadu bat aurkituko zuen. Prezioa ere denen artean adostu ahal izan zen, euro batekoa ezarri zen.
Gainera, kontsumitzaileak saritzeko, aldez aurretik tabernetan zigilatzen zuten pasaportea sortzea pentsatu zuten, eta betetzerakoan, kutxa bat oparitzen zitzaien bi ardo botilekin.
Pintxoa eta potea
Astero, pintxopotearen arrakasta gero eta handiagoa zen, eta laster inguruko kaleetan oihartzuna izan zuen. Hasieran, kosturik gabe ekintza hori nola sortu zuten ez zekitelako, ospea kentzen saiatu ziren, gosearen bidea zela esanez, doan jateko eskaintzen baitzen, baina kritika horiek gutxi iraun zuten, eta Ardoaren Ibilbidea oso azkar hedatu zen.
Edonola ere, beste aldaketa bat eman zen, izena aldatu egin zen. Elkartekideen bilera berri batean aipatu zuten kalean jendeak pintxoari buruz hitz egiten zuela, "estalkiari" ematen zaion lagunarteko izena dela eta hemendik definizio bat gehiago ematea erabaki zela. Horregatik, "tapa" "pintxo" bihurtu zen eta ardoari "pote" bidez ezagutzen zitzaion lagunartean, "pintxo-pote" izena ematea erabaki zuten.
Iruñean Juevintxo
Joera hori ez zen Gasteizen geratu; Bilbora eta Donostiara ere iritsi ziren. “Fenomenoak gure mugak gainditu zituen, eta inguruko herrietako lokalen jabeak eta udalak gure elkartearekin harremanetan jarri ziren. Pintxopoteak hasia zuen bere bidaia”, dio Ibañezek.
Gaur egun ez dago argi noraino iritsi den joera hori. Jakina dena zera da: pintxopoteak hainbat probintziatan jarraitzen duela, baina bakoitzean modu desberdinetan izendatuta. Adibidez, Iruñean juevintxo esaten zaio.
Prezioari eta edukiari dagokionez, pintxopotea aldatzen joan da; establezimendu batzuek bideragarritasuna jada jasangarria ez dela ikusi dutelako, prezioa 1,5 eurotik 2 eurora igotzea erabaki zuten. Hala ere, badira ekintza hori beren saltokietatik kentzea erabaki dutenak, berriro ere aparteko langileen kostuek eta lehengaiaren garestitzeak eragindako arazoengatik.
Pintxopotearen beste alternatiba bat
Gasteizko Toba 's Tavern 1972an ireki zen Tomas Simonen eskutik, eta 2001ean bere seme Sergiok hartu zuen lekukoa. Gaur egun, pintxopotean aitzindari izatearen aitorpena du. Simonek gogoan du pintxopotearen hasiera, zertxobait "eszeptikoa" zela dio, prezio ez oso errentagarrietan saltzen zutelako, baina elkarteko bazkidea zenez, ekimena babestu zuen. Gaur egun, jada ez du pintxopotea egiten, eta bere establezimenduan entretenimendu alternatibo bat sortzearen aldeko apustua egin du. Arreta, kalitate eta giro gaiak dira nagusi. Orain pub-aren eguneratze batean murgilduta dago, aurpegi berri bat jarri nahi dio.
Tradizioarekin aurrera
El Valle izeneko kafetegia 1968an ireki zen, Clara Bestilleirok eta Miguel Sagredok "hezurretan" zen lokal bat eraikitzeko lanak bukatu zituztenean. Lau urte geroago, beste proiektu gastronomiko bat martxan jartzeko utzi zuten, eta 2002an, Michel (Clara eta Miguelen semea) Gorbeiako kalera itzuli zen, gurasoek sortutako kafetegia berriro gobernatzera. Handik gutxira, pintxopoteak bultzada eman zion aireratzeko eta inguruko beste erreferenteetako bat izateko.
Sonia Reyesek ia 2 urte daramatza El Valle zuzentzen, eta tradizio horrekin jarraitu du. Berak argi dauka osteguna dela egunik onena, eta, horretarako, pintxo aukera ederra prestatzen du astero bere taberna betetzen duen ekintza horretarako.