Gure aroa, aurrekaririk gabeko aurrerapen teknologikoek markatu dute orain arte. Digitalizazioak gure bizitzako alderdi guztiak zabaldu ditu, eta gure finantzak nola lantzen eta nola erabiltzen ditugun zehaztu du. Dirua, ekonomia globalaren funtsezko oinarria dena, ez da salbuespena izan eraldaketa prozesu honetan. Aintzinako garaietako truketik hasita monetaren asmakizuneraino, diruaren kontzeptua etengabe aldatu da gizartearen behar aldakorretara, honela, aurrerapen teknologikora egokitzeko. Gaur egun, aro berri baten atarian gaude, Banku Zentraleko Txanpon Digitalen (Central Bank Digital Currency) sorrerak, ezagutzen dugun finantza-sistema goitik behera alda lezake.
Diruaren bilakaera digital hau diruaren forma fisikoaren aldaketa baino gehiago da; moneta transakzioen atzean azpiegitura eta filosofia erabat birdefinitzea dakar. Duela gutxi arte, diru digitala batez ere moneta fisikoko irudikapen elektronikoetara mugatzen zen, hala nola lineako bankuen bidez eskura daitezkeen banku kontuetako saldoak eta txartelarekin egindako ordainketak. Hala ere, kriptotxanponen gorakadak, deszentralizazio eta gardentasun promesarekin, moneta-sistema tradizionalaren alternatiba erradikala planteatu zuen. Diru digitalaren forma berri horiek gero eta ezagunagoak diren arren, erronkak ere ekarri dituzte, hala nola haien balioaren aldakortasuna, segurtasun eta erregulazio arazoak.
Kriptotxanponen gorakadak, deszentralizazio eta gardentasun promesarekin, moneta-sistema tradizionalaren alternatiba erradikala planteatu zuen
Banku zentralak beren moneta digitaleko bertsioak aztertzen eta garatzen hasi dira. Txanpon horiek digitalizazioaren onurak baliatu nahi dituzte —hala nola transakzioen eraginkortasuna eta irisgarritasuna— banku zentralek ematen duten kontrola, egonkortasuna eta konfiantza mantentzen duten bitartean. Sistema deszentralizatuetan jarduten duten kriptotxanponek ez bezala, CBDC finantza-sistema ofizial eta arautuan integratuta egongo litzateke, horrela, bi munduen onena konbinatzen duen diru modu berri bat eskainiko luke: diru digitalaren berrikuntza eta bizkortasuna eta moneta sistema tradizionalen sendotasuna eta segurtasuna.
Diru digitalaren historia eta bilakaera
Diru digitalaren historia kriptotxanponen agerraldia baino askoz lehenago hasten da. Dirua digitalizatzeko lehen ahaleginak kreditu txartelen eta zordunketa txartelen sistemetan ikus daitezke, honela, bankuarteko transferentzia elektronikoetara helduz. Interneten gorakadarekin, transakzio digitalen forma berriak sortu ziren, ondorioz, txanpon digitalak sortu ziren, hala nola Bitcoin. Berrikuntza horiek CBDCren garapenerako oinarriak ezarri zituzten.
Diruaren kontrola deszentralizatu nahi zuten kriptotxanponek ez bezala, banku zentralek digitalizazioaren onurak esparru arautu eta zentralizatu batean egokitzeko ahalegina egiten dute
CBDCak ez dira existitzen den diru digitalaren hedapen soil bat, baizik eta diru hori berriro asmatzea du oinarri. Diruaren kontrola deszentralizatu nahi zuten kriptotxanponek ez bezala, banku zentralek ahalegina egiten dute digitalizazioaren onurak esparru arautu eta zentralizatu batean egokitzeko. Ahalegin horren bidez, txanpon digitalen eraginkortasuna eta berrikuntza teknologikoa banku zentralek ematen duten egonkortasunarekin eta segurtasunarekin konbinatu nahi dira.
CBDCren helburuak eta onurak
CBDCren helburu nagusia finantza sistema eraldatzea da. Transakzioak azkarragoak, seguruagoak eta merkeagoak izango direla agintzen dute. Gainera, funtsezko eragina izan dezakete finantza inklusioaren hobekuntzan, eta aukera ematen diete tradizioz banku sistematik baztertuta edo kanpoan egon direnei finantza zerbitzuak eskuratzeko. Bestalde, CBDCk diru-politikak eta politika fiskalak ezartzeko tresna zehatzagoak eskaintzen dizkie banku zentralei, kudeaketa ekonomiko eraginkorragoa ekar dezakelarik.
Europako Banku Zentrala eta Euro Digitala
Europako Banku Zentrala (EBZ) CBDCren garapenaren abangoardian dago Euro Digitalaren proiektuarekin. EBZak txanpon digital bat sortu nahi du eskudirua osatzeko, ez ordezkatzeko. EBZren ikuspegia da herritarrei eta enpresei diru modu segurua, eraginkorra eta aro digitalera egokitua eskaintzea. Erabiltzaileen pribatutasuna eta segurtasuna bermatzea eta finantza egonkortasunean eta Europako moneta politikan eragin negatiboei aurrea hartzea dira haren kezka nagusiak. Halaber, EBZa aztertzen ari da nola Euro Digitala arazorik gabe integratu litekeen egungo banku sisteman, dauden banku gordailuak osatuz eta ohiko diru moduak ez direla desagertuko ziurtatuz.
CBDCren ezarpeneren erronkak eta kezkak
CBDCren ezarpena ez dago desafioetatik salbuetsita. Erabiltzaileen pribatutasunaren babesa eta datuen segurtasuna funtsezko kezkak dira. Gainera, beldur dira CBDCek banku sistema tradizionalaren oreka aldatu ahal izango ote duten, eta horrek eragina izango du pertsonek dirua aurrezteko eta gastatzeko duten moduan. CBDCk maila globalean duen elkarreraginari buruzko kontuak ere badaude, bai eta nazioarteko finantza sisteman nola sar daitezkeen ere.
Beldur dira CBDCek banku sistema tradizionalaren oreka aldatu ahal izango ote duten, eta horrek eragina izango du pertsonek dirua aurrezteko eta gastatzeko duten moduan
Beste kezka nagusi bat ere badago, moneta berri honen kontrola banku zentralak duen heinean, nolabait mugatu ahal izango du monetaren erabilpena, hau da, agian eremu geografiko batean erabiltzea bakarrik ezarri lezake. Beste aukeretako bat iraungitze data jartzea izan daiteke. Aurrerapen guztiek bezela bere alde onak eta txarrak ditu, beraz CBDC hauen kontrolaren gardentasuna funtsezkoa izango da gizartean eduki dezakeen onarpenerako.
Egungo egoera munduko hainbat eskualdetan
EBZaz gain, munduko beste banku zentral batzuk CBDC direlakoak aztertzen ari dira. Txina aurrera doa bere Yuan Digitalarekin, eta Karibe aldean, Bahametako Sand Dollar CBDC guztiz funtzional baten adibidea da. Eskandinaviako herrialdeetan, hala nola Suedian, oso ekonomia digitalizatuetan, moneta digitala ezartzearen bideragarritasuna ebaluatzeko probak egiten ari dira.
Etorkizuna eta horrek ekonomia globalean duen eragina
Etorkizunari begira, CBDCek eragin nabarmena izan lezakete munduko finantza sisteman. Txanpon digital horiek nazioarteko merkataritza errazteko eta ordainketa eraginkorragoak egiteko aukera ematen dute. CBDCren eta sortzen ari diren teknologien arteko bateratzeak (adibidez, adimen artifiziala eta blockchain teknologia) aukera berriak sor ditzake finantza berrikuntzarako. Hala ere, arau eta segurtasun erronkei aurre egitea eta gainditzea funtsezkoa izango da CBDCren arrakastarako.
Ondorioz Banku Zentraleko Txanpon Digitalek bilakaera garrantzitsua izan dute diruaren historian. Mundu osoko banku zentralak beren CBDCren garapenean murgiltzen ari diren bitartean, funtsezkoa izango da berrikuntzaren eta erregulazioaren arteko oreka. CBDCak ez dira diru berri bat soilik; aukera bat dira finantza sistema globala birpentsatu eta hobetzeko, guztiontzako etorkizun ekonomiko integratzaileagoa eta onuragarriagoa sustatuz.