Azken urtetan behi esnearen ordezko landare-edariek oso bilakaera positiboa izan dute mundu osoan, eta epe motzean merkatu honek hazteko aukera handia izango du, batez ere mendebaldeko Europan eta Ipar Amerikan.
Europan, arroza, fruitu lehorrak zein hazi jatorria duten edari berrien merkaturatzeak gainditu egin du dagoeneko esne likidoaren kopuruena. Alemania, Espainia, Erresuma Batua, Frantzia eta Italia izan dira azken urtean produktu berriak merkaturatu dituzten herrialderik aktiboenak. Soja da, oraindik ere, osagai nagusia, baina landare-edarien eskaintza gero eta zabalagoa eta berriagoa da, eta merkatura proposamen berriak ekartzen ari da etengabe: ilarra, anakardoa, izkiratzea, makadamia, lihoa edo kalamua. EnpresaBIDEAk jakin duenez, EAEn eta Nafarroan, landare-edarien merkatuak 21 milioi euroko pisua du gaur egun.
Bi faktore nagusi daude produktu honen bilakaera onari modu positiboan eragiten diotenak: osasuna eta ongizatea (dieta osasungarria izateko beharra), eta jasangarritasuna (ekoizpen eta kontsumo arduratsuak).
EAEn eta Nafarroan, landare-edarien merkatuak 21 milioi euroko pisua du gaur egun
Edari begetalen kontsumitzaileen artean veggyak (bereziki flexitarianoak), Milurtekoko belaunaldiko gazteak eta emakumeak nabarmentzen dira. Gainera, gizarte-sareetan eragin handia dutenez, bizimodu begetarianoaren alde egiten dute, eta zenbait landare-edariren kontsumoaren sustapenean eragin handia dute.
Aintzindariak Euskal Herrian
Euskal Herrian halako produktuak ekoiztu eta merkaturatzen dituen talde nagusia Kaiku abeltzaintza-kooperatiba da. Hirurehun ustiapen baino gehiago dituzte Euskadin, Nafarroan, Burgosen eta Errioxan, eta horri esker gure lurraldean lehen sektorea mantendu eta modu iraunkorrean ingurune naturala babestea dute xede. Behi esnearen bilketaz, transformazioaz, biltegiratzeaz eta garraiatzeaz arduratzeaz gain, Nafarroako Corella herrian kokatuta dagoen Natur All zigiluaren instalazioetan ekoizten diren edari begetalak merkaturatzen ditu. “Kaiku Bejetal marka merkaturatu genuen 2018an. Aitzindari izan ginen soja gabeko jogurtari %100 begetalak ziren aukera berriak eskaintzen, landare-jatorriko elikagaiei zapore atseginak eramateko premisarekin. Urtebete geroago, 2019an, edari begetaletarako jauzia egin genuen, eta merkatuan sartu ginen balio-proposamen bakar batekin: azukre erantsirik gabea, oso osagai gutxirekin eta tokiko laborantzako lehengaiarekin egina”, adierazi dute.
Uvesco: “produktu horiek gure dendetan ezinbesteko dira, kontsumitzaileek aintzat hartu eta eskatu egiten baitituzte”.
Esan bezala, Natur All markapean ekoizten da Kaikuk merkaturatzen dituen edari begetalak. Corellan dago fabrika, eta inguruko landetatik jasotako lehengaiak erabiltzen dira edari hauek sortzeko: almendra, arroza, soja, oloa, ilarrak… Natur All zigilua nazioarte mailan saltzeko soilik erabiltzen da. “Hala ere, guk prozesu osoa egiten dugu, jatorritik amaiera arte”, diote Kaikutik. “Lehengaiak Nafarroan jasotzen direnetik, errezetak egin, ontziratu eta merkaturatu arte. Kaikuk prozesu guztia egiten du”, gaineratu dute. Almendra, olo eta arroz edari begetalak dira salmenta-bolumen handiena ematen dietenak.
Banaketa ere kontsumitzailearen esanetara
Irunen egoitza duen UVESCO supermerkatu kate handiak banaketa alorrean ere urtetako eskarmentua du. Bertako iturriek esan dutenez, hamar urte daramatzate halako produktuak banatzen, eta kategoria honen bilakaera hasieratik izan da oso positiboa, “lehenik sojazko edarien hazkundearekin, horiek izan baitziren sartu ziren lehenak, eta, azken urteetan, erreferentzia eta zapore berriak sartu dira. Arrakasta horri esker, produktu horiek berezko kategoria bihurtu dira, eta gure dendetan ezinbesteko dira, kontsumitzaileek aintzat hartu eta eskatu egiten baitituzte”.
Zeintzuk dira halako hazkundearen arrazoi nagusiak? UVESCOko iturrien arabera, “batez ere, eskariari eta kontsumo-joera berriei zor zaie gure ustez, osasunean dituen onurei eta zapore berrien bilaketari lotuta daudena, baita kontsumo beganoari edo bestelako behar zehatzei ere, hala nola laktosarekiko intolerantziari. Kategoria horrek bat egiten du ere gure supermerkatuen konpromisoarekin, kontsumitzailearen eskarira egokitzen diren kalitateko produktuak eskaintzeko, gero eta gehiago arduratzen baita azken hau bere elikaduraz eta osasunaz”. Kaikutik gehitu dute: “gero eta intolerantzia, alergia eta abar gehiago daude, eta kontsumitzaileak aukera berriak bilatzen ditu ohiko esnekiak ordezkatzeko. Gainera, badira beste arrazoi batzuk ere, esaterako, ingurumenarekiko eta jasangarritasunarekiko kezka edo ongizatea sustatzea, pixkanaka kontsumitzailearen buruan gero eta pisu handiagoa hartzen ari direnak”.
Kaiku: “Jatorri begetaleko produktuak gero eta gehiago kontsumitzeko iraultza ez da moda bat, ibilbide luzeko joera bat baizik"
Baina beste moda batzuekin gertatu den antzera, hau ere joan egingo al da etorri den leku beretik? Kaiku Begetaletik sinetsita daude ez dela hala izango. “Uste dugu jatorri begetaleko produktuak gero eta gehiago kontsumitzeko iraultza ez dela moda bat, ibilbide luzeko joera bat baizik. Profil zorrotzagoak ere badaude, adibidez begetarianoak eta beganoak, baina gero eta gehiago dira omniboroak, askoz malguagoak direnak, elikadura osasungarriagoa eta anitzagoa lortzeko euren dietan halako edariak kontsumitzen dituztenak. Eta hauen beharrei erantzutea izango da gure erronka”, adierazi dute.
Elikadura-joerak aldatzen ari direla ez da sekretu bat. Kontsumitzaileen joerak aldatu egin dira erosketa-orga produktu osasuntsuago eta naturalagoekin betetzean, eta marketinak produktu hauek ekologikoekin elkartzea lortu du. Kontsumitzeko modu berri horrek negozio-ildo berriak ireki ditu, etorkizunari begira ere bide emankorra antzematen zaiena.