Zenbat aldiz entzun dugu kalean, elkartean, tabernan eta hainbat esparrutan laneko gutxieneko soldata igotzeak enpleguaren jatsiera besterik ez duela ekarriko? Egia al da “gutxieneko soldata igoz gero, enplegua jaitsiko dela” dioen baieztapena? Eztabaida ekonomiko errepikakorra da gurean. Azken urteotan, nabarmen igo da LGS singlez ezagutzen den Lanbide arteko Gutxieneko Soldata. Zehazki, %47ko igoera izan du 2018tik 2023ra; 14 ordainsaritan jasotzen den soldatari erreparatuz, 736 eurotik 1.080 eurora joan da.
Bilakaerak aukera ematen digu igoerak lan merkatuan duen eragina enpirikoki aztertzeko. Bereziki garrantzitsua da gazteen enpleguan duen eragina. Izan ere, gazteak soldata txikiagoko lanpostuetan kontzentratzen dira, eta tradizionalki, langabezia tasa oso altuak izan dituzte. Jarraian, Espainiako LGSk izan duen bilakaerari buruzko datu historiko eta berriak aztertuko ditugu. Gainera, igoera honek langabezia tasarekin eduki duen erlazioa aztertuko dugu, eta kontuan hartuko ditugu, noski, igoerak lan munduan izan duen eragina aztertzen duten ikerketak ere.
Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren eta enpleguaren bilakaera
Historikoki, gutxieneko soldatak gorabehera handiak izan ditu, bai balio errealari dagokionez, bai batez besteko soldatei dagokienez. 1980ko eta 2000ko hamarkaden hasieran, LGS kobratzen zutenek erosteko ahalmena galdu zuten etengabe. 2005 eta 2009 artean, LGSak igoera nabarmenak izan zituen, eta nahiko egonkor mantendu zen 2009-2016 aldian. 2017tik aurrera hazkunde handiko fasean sartu zen, pilatutako %60tik gorako igoerekin, 2025era arte. Igoera horiei esker, Espainiako lanbide arteko gutxieneko soldatak 1983tik 2020ra bitartean %38ko benetako erosketa boterea irabazi zuen, galdutako eremua berreskuratuz batez besteko soldaten aldean, zeinak %4 baino ez baitziren igo epe berean.
2019an LGSak %22ko jauzi historikoa izan zuen (735,9 eurotik hileko 900 eurora), batez besteko soldataren %60ra gerturatzea bilatuz. Izan ere, Espainiako Bankuaren arabera, helburu hori jada lortu edo gainditu zen 2019an. Hala, LGS urteko diru-sarreren medianaren %66 zen gutxi gorabehera eta Espainia LGS altuena zuten Europako herrialdeen artean kokatzen zen batez besteko soldataren proportzioan, 2025ean %60tik gora zegoen herrialde bakarra izanik.
Testuinguruan kokatzeko, taula honetan laburbildu da LGSk Espainian berriki izan duen bilakaera, langabezia orokorraren eta gazteen tasekin batera:
| Urtea | Hilabeteko LGS (14 paga, €) | Langabezia-tasa, guztira | Gazteen arteko langabezia tasa (<25) |
| 2017 | 707,70 € | 16,60% | 37,50% |
| 2018 | 735,90 € | 14,50% | 33,50% |
| 2019 | 900,00 € | 13,80% | 30,50% |
| 2020 | 950,00 € | 16,1%¹ | 40%¹ |
| 2021 | 965,00 € | 13,3%² | 30%² |
| 2022 | 1.000,00 € | 12,9%³ | 29,8%³ |
| 2023 | 1.080,00 € | 12,1%³ | 27,9%³ |
Iturria: Datos Macro. ¹ Koiunturazko igoera COVID-19aren pandemiaren ondorioz (Q4 2020); ² EPA Q4 2021 datuak (INE); ³ Zenbatetsitako datuak (EPA Q4 2023). Ikusten denez, 2017tik 2019ra bitartean LGSa nabarmen igo zen, langabeziaren etengabeko murrizketa eragotzi gabe. Langabezia-tasa orokorra %16,6tik %13,8ra jaitsi zen 2017an, eta gazteen langabezia %37,5etik %30,5era jaitsi zen aldi horretan.
Horrek iradokitzen du LGSren igoerek ez zutela urte horietako enplegua sortzeko joera irauli. Hala ere, zehaztu beharra dago Espainiako ekonomia hedatzen ari zela garai hartan. Hori dela eta enpleguak, ziur asko, are gehiago egingo zukeen gora, soldata igoera handia ez balitz. Izan ere, adierazle mikroekonomikoek 2019an enpleguaren dezelerazio handiagoa hauteman zuten BPGaren bilakaera hutsagatik espero zena baino, batez ere kualifikazio gutxiko eskulan asko duten sektoreetan (nekazaritza, eraikuntza, etxeko zerbitzuak) eta langile gazte eta aldi baterakoen artean, kolektibo horietan baitu eragin handiena LGSak.
Enpleguan duen eraginaren ebidentzia enpirikoa
LGSaren igoerek enpleguan duten eragin kausala isolatzeko, duela gutxi egindako hainbat ikerketek Espainiako kasua xehetasunez aztertu dute, 2019ko gorakada handiak ekarri zuen “esperimentazio naturala” baliatuz. 2021eko ekainean, Espainiako Bankuak txosten zehatz bat argitaratu zuen 2019an LGSren %22,3ko igoerari buruz, eta eragin negatibo moderatua aurkitu zuen enpleguaren hazkundean. Zehazki, LGSren igoerak “enpleguaren %0,6 eta %1,1 arteko hazkunde txikiagoa” eragin zuela ondorioztatu zuen. Pertsonei dagokienez, neurri hori gabe lortuko liratekeenak baino 98.000 eta 180.000 enplegu gutxiago izango lirateke, Biztanleria Aktiboaren Inkesta erreferentziatzat hartuta.
Kalkulu horrek ez du esan nahi lanpostuen kopuru hori zuzenean suntsitu zenik, baizik eta enplegua aurreikusitakoa baino mantsoago hazi zela soldaten gorakadak kaltetutako kolektiboen artean. Izan ere, gutxieneko soldata zuten langileen artean, lanpostuen murrizketa %6tik %11ra jaitsi zen urtebeteren buruan, erreferentziazko agertoki edo taldeekin alderatuta. Eragin negatiboa talde ahulenetan edo LGSari lotutakoetan kontzentratu zen. Espainiako Bankuaren arabera, “gazteengan eta adin-talde nagusiengan eragin handiagoa” izan zen.
Espainiako Bankuak txosten zehatz bat argitaratu zuen 2019an LGSren %22,3ko igoerari buruz, eta eragin negatibo moderatua aurkitu zuen enpleguaren hazkundean
Enplegu mota batzuetan ere nabaritu zen, 16 eta 24 urte bitarteko langileen %22,3k LGS jasotzen zuten (igoera baino lehen) eta mikroenpresetako langileen %33,8k (≤ 5 langile). Nekazaritza sektorean, LGSren eragina langileen %59ra iritsi zen. Horrek azaltzen du enplegu doikuntza bereziki nabarmena izan zela landa eremuan. Espainiako Bankuaren azterketak “bat-bateko beherakada” atzeman zuen 2019an LGS berriaren soldata bera edo txikiagoa zuten kontratuen kopuruan (1050 euro gordin hilean, 12 ordainsaritan); 2018an 1,3-1,4 milioi inguru ziren, eta 2019an 800.000 besterik ez; aldi berean, 200.000 kontratu inguru gehitu ziren hurrengo soldata tartean (1051–1250 euro). Horrek iradokitzen du oso ordainsari txikiko enplegu batzuk desagertu edo zertxobait hobeto ordaindutako lanpostu bihurtu zirela, LGS tarteko lan masaren zati bat justu gainera mugituz.
Nazioarteko hainbat azterlanek iradoki dute LGSaren portzentaia bataz besteko soldatarekiko %60tik aurrera igotzen denean, areagotu egiten direla LGSaren igoera hauek dituzten eragin negatiboak, hau dela eta, ondorengo igoerekin (LGS 1.080 eurokoa da jada, eta 2023an batez besteko soldataren %66) zaindu beharreko puntua da.
Eragina gazteen enpleguan
Espainiako gazteek Europako langabezia-maila altuenetakoa dute, baita hazkunde garaian ere, egitura faktoreen ondorioz (behin-behinekotasun handia, laneratzeko zailtasuna, heziketa desorekak, etab.). Testuinguru horretan, LGSren edozein ondorio negatibo bereziki isla daiteke gazte-enpleguaren adierazleetan. Bi eraginbide bereiztea komeni da: (1) dagoeneko soldata baxuekin lanean ari ziren gazteen artean zegoen lanpostuen galera, eta (2) lan-merkatuan sartu nahi duten gazteen kontratazio berriak murriztea. Ebidentziak iradokitzen du LGSren igoerek eragin handiagoa izan dutela gazteengan bigarren bidetik (enplegua lortzeko aukera gutxiago) lehenengotik baino.
Hala, LGS altuago baten aurrean enpresak egiten zuen edozein doiketak gazte askori eragiteko ahalmena zuen. Hala ere, datuek adierazten dute langile gazte gutxik galdu zutela lana berehala 2019ko igoeraren ondoren. LGS kobratzen zutenek enplegua galtzeko probabilitatea %2 puntu inguru igo zen 16-24 urteko kolektiboan; eragin hori estatistikoki esanguratsua baina moderatua izan zen. Izan ere, 2019an, gazteen enpleguak gora egin zuen, termino garbietan: aurreko urtearekin alderatuta, 20-24 urteko zerrendak 46.600 okupatu irabazi zituen (%5,4), eta 16-19 urtekoenak 10.400 okupatu (%7,6), ekonomiaren dinamismo orokorrari esker. Hala ere, esan behar da, proportzioan, gazte enpleguaren hazkunde hori txikiagoa izan zela beste talde zaharrago batzuena baino (50etik gorakoek 2019an sortutako enplegu berri guztien %83 hartu zuten).
Datuek adierazten dute langile gazte gutxik galdu zutela lana berehala 2019ko igoeraren ondoren
Beraz, Espainiaren kasuan: "gutxieneko soldata igotzen baduzu, enplegua jaitsiko da" baieztapena ez da egia absolutua, baina igoeraren tamainak eta lan-merkatuaren ezaugarriek ñabartutako errealitatearen zati bat dauka. Ebidentzia enpirikoak erakusten du LGSren igoera moderatuek ingurune hedakorretan (batez besteko soldataren %60tik behera) ez dutela eragin enpleguaren jaitsiera orokorrik; izan ere, 2017tik 2019ra bitartean enpleguak hazten jarraitu zuen, eta gazteen langabezia jaitsi egin zen aldi berean, LGSren igoera handiekin batera. Hala ere, igoera oso handiek kontrako ondorio nabarmenak izan dituzte: 2019ko igoerarako azterketen arabera, guztizko enplegua LGS igo ez izanaren maila baino %0,6 eta %1 baxuagoa izan zen. Eragin horiek kolektibo espezifikoetan kontzentratu ziren, batez ere gazteak, 45 urtetik gorakoak, kualifikazio gutxiko enpleguak enpresa txikietan edo nekazaritza sektorea eta etxe-zerbitzua bezalako sektoreetan. Beste era batera esanda, enplegu batzuk galdu egin ziren edo sortzeari utzi zioten LGSaren igoeren ondorioz, baina zati txikia izan ziren, ekonomiako enplegu osoarekin alderatuta. Gazteen segmentuari dagokionez, datuek iradokitzen dute LGS altuak laneratzea zailtzen duela, jada lanean ari direnen kaleratze masiboan eragiteak baino. Esperientziarik ez duen gazte batentzat lana aurkitzeko aukerak behera egiten du gutxieneko soldata kostua handia denean eta honek gazteen langabezia tasak altuak izaten laguntzen du.
Hala ere, orain arte Espainian hautemandako eragin negatiboa apala izan da termino agregatuetan, adibidez, Espainiako Bankuaren kalkuluen arabera, 2019ko igoerak langabezia %1 inguru handitu ahal izan zuen (bereziki kaltetutako gazteen artean), ia %20k gutxienekoa kobratzen zuenean. Ezin da esan, beraz, LGSren edozein igoerak enplegua nabarmen suntsitzen duenik. Beti kontutan eduki beharreko faktoreak aintzatetsi behar dira, adibidez, egoera ekonomikoaren eta gutxieneko soldata zein maila erlatibotan eramaten den. Berriki Espainiaren kasuan, LGSa igotzeak hainbat onura ekarri ditu, hala nola, okerren ordaindutako 1,5-2,5 milioi bitarte langileren (gazte asko, emakumeak eta prekarioak) diru-sarrerak igotzea, soldata arrakalak murriztea eta langile pobreen proportzioa gutxitzea
Ebidentzia enpirikoak erakusten du LGSren igoera moderatuek ingurune hedakorretan ez dutela eragin enpleguaren jaitsiera orokorrik. Hala ere, igoera oso handiek kontrako ondorio nabarmenak izan dituzte
Aipagarria da LGSri esker gutxieneko soldata errealak %38ko erosteko ahalmena irabazi izana lau hamarkadetan, galdutako lurraren zati bat berreskuratuta, beste adierazle batzuen aldean. Baina irabazi horiek kostuak dituzte enpleguari dagokionez eta kostu horiek mugatuak izan arren, talde ahuletan kontzentratzen dira. Epe luzera, LGSk produktibitatearen hazkundearen gainetik hazten jarraitzen badu, enplegurako arriskuak areagotu egin litezke, batez ere ekonomia dezelerazioan sartzen bada. Ondorioz, “LGS igotzen baduzu, enplegua jaitsiko da” esaldia zehaztu egin behar da: Espainian ez da enpleguaren suntsiketa garbi orokorrik ikusi gutxieneko soldata igotzeagatik, baina bai zenbait kolektibotan enplegu gutxiago sortu dela eta langabeziaren murrizketa pixka bat moteldu dela, batez ere gazteen artean.